Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Արեւահարութիւնը առաջին աստիճանի մորթի այրուածք է, որուն պատճառը չափազանցուած ձեւով արեւին ճառագայթներուն պարզուիլն է գեղեցիկ գոյն ստանալու համար:

Արեւահարութիւնը պատճառ կ՛ըլլայ, որ մորթին վրայ կարմիր արատներ յայտնուին եւ խնդրոյ առարկայ անձին ցաւեր պատճառեն: Այս արատները կը յայտնուին արեւին պարզուելէ քանի մը ժամ ետք, ապա մորթը կը սկսի կեղուըւիլ:

Աւելի յառաջացած պարագաներու, մորթին վրայ կը յայտնուին ուռեցքներ. պէտք չէ զանոնք պայթեցնել որպէսզի բորբոքում չյառաջանայ:

Արեւահարութիւն մը, միջին հաշուով 2-3 օր կը տեւէ, զայն դարմանելու համար պէտք է մորթը ծեփել յատուկ սերով. հրաժարիլ արեւին պարզուելէ եւ չփորձել պայթեցնել մորթին տակ յայտնուած ուռեցքները:

Արեւահարութիւն մը շատ աւելի ծանր կ՛ըլլայ, եթէ արեւին վնասակար ճառագայթները թափանցած ըլլան մորթին խոր խաւերը. նման պարագայի, անպայման բժիշկին պէտք է դիմել:

Արեւահարութիւնը  յաճախակիօրէն կրկնուելու պարագային, կրնայ մորթի քաղցկեղ յառաջացնել:

Փաստուած է, որ բաց գոյն մորթ ունեցող անձերը աւելի զգայուն են արեւի ճառագայթներուն եւ աւելի ենթակայ` արեւահարութեան:

Գիտէ՞ք, Թէ…

Սխալ է այն կարծիքը, որ երբ երկինքը ամպոտ է, արեւահար ըլլալու վտանգ չկայ:
Սխալ է այն կարծիքը, որ եթէ հովանոցի տակ նստած ենք, 100 տոկոսով պաշտպանուած ենք արեւի վնասակար ճառագայթներէն:
Ճիշդ է, որ օրուան որոշ ժամերուն (12-էն յետմիջօրէի 4-ը) արեւը ա՛լ աւելի վնասակար է:
Ճիշդ է այն կարծիքը, որ կարգ մը ուտելիքներ կ՛օգնեն, որպէսզի մեր մորթը գեղեցիկ գոյն ստանայ:
Սխալ է այն կարծիքը, որ երբ ջուրին մէջ ենք, արեւահարութենէ պաշտպանուած ենք:
Ճիշդ է այն կարծիքը, որ ծովափին ժամը անգամ մը պէտք է վերանորոգել արեւէն պաշտպանող սերը:

Առողջական Ի՞նչ Խնդիրներ Կրնան Զարգանալ
Գրասենեկային Աշխատանքի Պատճառով

Բրիտանական «Մայն» ընկերակցութեան փորձագէտներուն կարծիքով, գրասենեկային աշխատանքը կրնայ առողջական հարցեր ստեղծել: Փորձագէտներուն խօսքով, գրասենեակներու մէջ աշխատողները պէտք է շատ ուշադիր հետեւին իրենց ինքնազգացողութեան, ինչպէս նաեւ մասնագէտներու խորհուրդներուն եւ ցուցմունքներուն` առողջական խնդիրներէ հեռու մնալու համար:

Ստորեւ կը ներկայացնենք այն խանգարումները, որոնք կրնան զարգանալ գրասենեկային աշխատանքի պատճառով:

Ընկճախտ

Մասնագէտները կը պնդեն, որ գրասենեակին մէջ աշխատողներուն մեծ մասը իրենց աշխատանքը կ՛ընկալեն որպէս կեանքի գլխաւոր սթրես: Մշտապէս փակ տարածութիւններու մէջ գտնուիլը, աղմուկի ազդեցութիւնն ու մարդոց բազմութիւնը դրական ազդեցութիւն չեն ունենար աշխատողներուն հոգեկան առողջութեան վրայ: Բացի ասկէ` լուրջ ազդեցութիւն կ՛ունենայ նաեւ յոյզերը զսպելու անհրաժեշտութիւնը, ինչը նոյնպէս կրնայ ընկճախտի գործօն դառնալ:

Գիրութիւն

Գիտնականները յայտնաբերած են, որ գրասենեակի մէջ երիտասարդ աշխատողներու գրեթէ 50 առ հարիւրը կը գիրնայ առաջին տարուան ընթացքին: Ասիկա պայմանաւորուած է վերոյիշեալ ընկճախտով, քանի որ անկէ ազատելու որպէս միջոց` շատեր կը դառնան ուտելիքի գերին:

Գիտնականները կարեւորութեամբ կ՛ընդգծեն նաեւ այն փաստը, որ գրասենեկային աշխատանքը սովորաբար կ՛ենթադրէ նստակեաց կենսակերպ, ինչը չի կրնար անհետեւանք մնալ կազմուածքին վրայ:

Ողնաշարի Հիւանդութիւններ

Գրասենեակի մէջ աշխատողները յաճախ կը տառապին ուսերու, վիզի, մէջքի, դաստակներու ցաւերէ: Երկար ժամանակ նստած դիրքով մնալը նաեւ կը լարէ անոնց ազդրերու մկանները, իսկ սխալ դիրքը կը վնասէ ողնաշարին:

«Հինգ տարի գրասենեկային աշխատանք կատարելէ ետք, մարդուն մէջ կրնայ զարգանալ թրոմպոզ, աթերոսքլերոզ կամ թութք: Անոնց առաջացման վրայ կ՛ազդեն սխալ սննդակարգը, գիրութիւնը եւ նստակեաց կենսակերպը: Տասը տարի գրասենեկային աշխատանք կատարելէ ետք, մարդոց մօտ յաճախ կը զարգանան ստամոքսատապը եւ երկրորդ տիպի շաքարախտը», կը նշեն փորձագէտները:

Մեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

Փայլաթիթեղի Օգտագործում
Հետաքրքրական Տարբերակներ

Իբրեւ Ձագար Գործածել

Եթէ ձագարը չենք գտներ, կամ փիքնիքի ընթացքին ձագարի կարիք եղաւ, կարելի է շատ արագ փայլաթիթեղով ձագար ձեւաւորել եւ հարցը լուծել:

***

Հագուստը Միաժամանակ 2 Կողմով Արդուկել

Փայլաթիթեղը դնենք հագուստին տակ եւ հագուստը արդուկենք. միաժամանակ երկու կողմերն ալ կը հարթուին:

***

Մկրատը Սրել

Մկրատին շեղբերը սրելու համար 7-10 կտոր փայլաթիթեղ կտրտենք:

***

Մարտկոցներու Կեանքը Երկարաձգել

Եթէ մարտկոցներու օգտագործման ժամկէտը աւարտած է, անոնց գլուխներուն կտոր մը փայլաթիթեղ դնելով` կարելի է անոնց կեանքը երկարել:

***

Արծաթեայ Իրերը Մաքրել

Լուացարանին յատակին փայլաթիթեղ փռել, վրան աւելցնել սոտա, աղ եւ եռացած ջուր: Իրերը մխրճել ջուրին մէջ եւ պահել որոշ ժամանը մը:

***

Տապակը Այրելէ Պաշտպանել

Տապակին յատակին փայլաթիթեղ փռենք եւ ապա տապկենք հաւկիթ, սմբուկ եւ այլն…

***

Կրկնեփի Կաղապարներ Ձեւաւորել

Փայլաթիթեղով կարելի է կրկնեփի որեւէ կաղապար պատրաստել, նոյնիսկ` շուկան չվաճառուող տեսակներ:

***

Սոսինձով Զէնքի Ծանրամասը Մաքրել

Փայլաթիթեղով կրնանք շատ արագ մաքրել սոսինձով զէնքին գլուխը, ուր սոսինձը քարացած կ՛ըլլայ:

Դէմքի Լոսիոններ

Լոսիոնները հեղուկներ են, զորս կը գործածենք դէմքը յատուկ կաթով լաւապէս մաքրելէ ետք:

Լոսիոնով օծուած դէմքը պատրաստ կ՛ըլլայ ընդունելու ցերեկային, գիշերային, ինչպէս նաեւ խոնաւցնող (հիտրաթանթ) սերերը:

Տունը պատրաստուած լոսիոնները կ՛ըլլան նոյնքան ազդու, որքան` շուկան պատրաստուածները: Տունը պատրաստուածները թէ՛ աւելի աժան են եւ թէ՛ քիմիական նիւթերէ զուրկ: Ստորեւ` քանի մը նմուշ:

Բնական Մորթի Համար

Գաւաթ մը կտրտուած ելակ, եւ գաւաթ մը հանքային ջուր հարիչէ անցընել, աւելցնել կէս սուրճի գաւաթ օղի: Ստացուած հեղուկով դէմքը մաքրել առտու եւ երեկոյեան:

Իւղոտ Մորթի Համար

Գաւաթ մը վարդի թերթիկի աւելցնել գաւաթ մը եռացած հանքային ջուր եւ ծածկել: 20 վայրկեան ետք քամոցէ անցընել, աւելցնել կիտրոնի մը հիւթը եւ ստացուած հեղուկով դէմքը օծել օրական 2 անգամ:

Չոր Մորթի Համար

Կէս աւոքատոն գաւաթ մը հանքային ջուրով հարիչէ անցընել, աւելցնել ապուրի դգալ մը վարդի ջուր եւ 2 ապուրի դգալ հեղուկ կաթ: Այս հեղուկով դէմքը մաքրել օրական 2 անգամ:

Շատ կարեւոր է, որ լոսիոնի պատրաստութեան համար օգտագործուող իրերը` հարիչ, դանակ, գաւաթ, դգալ, ինչպէս նաեւ բաղադրիչները` պտուղ, ջուր եւ այլն… ըլլան չափազանց մաքուր եւ նոյնիսկ` հականեխուած:

Խոհագիր

Կարմիր Կաղամբով Աղցան

Բաղադրութիւն

700 կրամ կարմիր կաղամբ
1 ստեպղին
1 կանաչ խնձոր
2 ապուրի դգալ խնձորի քացախ
2 ապուրի դգալ նարինջի հիւթ
3 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթ
1 ապուրի դգալ ձէթ
1/2 ապուրի դգալ քիմիոն

Պատրաստութիւն

Կաղամբը շատ մանր ջարդել, ստեպղինը կեղուել եւ բարակ ցպիկներու վերածել եւ կամ քերոցէ անցընել:

Բանջարեղէնները աղցանի ամանի մը մէջ փոխադրել, վրան քացախը աւելցնել եւ քառորդ ժամ սպասել:

Մինչ այդ փոս ամանի մը մէջ խառնել կիտրոնի եւ նարինջի հիւթերը, աւելցնել ձէթն ու քիմիոնը եւ 2 ապուրի դգալ սովորական ջուր:

Խնձորները կեղուել եւ, ըստ ճաշակի, կտրտել եւ աւելցել կաղամբին եւ ստեպղինին վրայ:

Թացանը աւելցնել եւ միատեղ խառնել ու հրամցնել:

Այս բաղադրատոմսին մէջ աղ չկայ. կարելի է աւելցնել` ըստ փափաքի:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Սերմնացան

Ահա եկան աշնանային թուխպ օրեր,
Մաղմղում են մանրահատիկ կաթիլներ.
Ծառերն իրանց տերեւներից մերկացան,
Կռունկները շարան-շարան անց կացան:

Սեւացել է դաշտը անթիւ ցելերով,
Բայց մի կողմից դեռ վարում են արօրով,
Սերմնացանը գոգնոցն առած սերմնացուն,
Սերմ է ձըգում աղաչելով աստծուն.

«Ո՜վ տէր աստուած, դո՛ւ իմ ցանքը պահպանես,
Առատ անձրեւ, կարմիր արեւ չըխնայես.
Մէկ բուռն ահա ես տալիս եմ մկներին,
Այս մէկ բուռն էլ ագռաւներին, ծտերին:

Բայց մարախը գոհ չի մնալ մի բռնով,
Երկու կը տամ, թող կշտանայ սրանով.
Մէկ բան էլ կայ, որ անունը չեմ տալիս,
Այն դու գիտես… վերեւից է նա գալիս:

Դու սրանցից արտըս պահիր անվնաս,
Ես տէրտէրից չեմ խնայիլ կալամաս.
Վանականներ, գործակալներ ինչքան գան,
Բոլորեքեանք առատ բաժին կը ստանան:

Կ՛երթամ Մարաս խունկ ու մոմով, մատաղով
Միայն արտըս դու պահպանիր ապահով:
Էլ ի՞նչ ասեմ, աստուած, ինքըդ լաւ գիտես,
Թէ ինչ պարտքի, պատուհասի մէջ եմ ես.

Գող-աւազակ մի կողմից են կողոպտում,
Պարտատէրըս միւս կողմից է ինձ խեղդում:
Դրանց ձեռքից, եթէ մի բան է մնում,
Այն էլ գայլի կամ ցաւի է զոհ դառնում.

Մի տուն լիքը երեխեքս մերկ, քաղցած,
Տարին առատ, բայց ես չունիմ կորեկ հաց.
Յոյսըս ահա ոտքիդ տակին փռած է,
Քո սուրբ աջը սըրա վըրայ տարածէ»:

ՂԱԶԱՐՈՍ ԱՂԱՅԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

«Հին օրերի երգը» ճաշարանին յարդարանքը «անցած-գացած» ժամանակները կը յիշեցնէ իր հին կահոյքով: Հոն հարահրոց չկայ, ականջ ծակող երաժշտութիւն` նոյնպէս, իսկ երիտասարդուհիներու փոխարէն` կը սպասարկեն ժպտադէմ տատիկներ:

Երբ հարց տրուեցաւ ճաշարանի հիմնադիր Գրիգոր Մաչանենց-Բաբախանեանին, թէ ինչպէ՛ս ծնաւ նման ճաշարան բանալու գաղափարը, ան պատասխանեց, որ կ՛ուզէր «լուծել աւագ սերունդի հայրենակիցներուն զբաղուածութեան հարցը, ինչպէս նաեւ` օրինակ ծառայել ուրիշներուն»:

Բաբախանեանի խօսքով, «Միակ բանը, ինչ պահանջում ենք մեր աշխատակիցներից, իրենց զգալ ինչպէս տանը, այցելուներին էլ ընդունել այնպէս, ինչպէս սեփական տունը կ՛ընդունէին: Չի կարելի հրաժարուել մեծահասակ անձնակազմից: Նրանք ոչ միայն տեղական գոյն են հաղորդում հաստատութեանը, այլեւ իմաստութիւն են սովորեցնում այցելուներին: Իսկ որքան հաճելի է նրանց համար լսել` «Մայրի՛կ, խնդրում եմ, հաշիւը բերէք խօսքը»:

Նորաբաց ճաշարանին աշխատակիցներէն Սուսաննան կը պատմէ, որ իրեն համար աշխատանք գտնելը հաճելի անակնկալ էր. այս օրերուն, երբ նոյնիսկ երիտասարդները դժուար գործ կը գտնեն: Ան կը խոստովանի, որ տունը նստիլ չի կրնար. երկար տարիներ աշխատեր է եւ վարժուած է աշխատիլ:

Ճաշարանի մէկ այլ աշխատող` 65 տարեկան Շուշանիկ Պետրոսեանը կը պատմէ, որ այս վայրը իրեն եւ միւս թոշակառուներուն մղեր է կրկին հաւատալ սեփական ուժերուն:

67 տարեկան մատուցողուհի Ռիմա Ղազարեանը կը խոստովանի, որ 25 տարի աշխատելէ ետք իրեն համար դժուար է ձեռնածալ նստիլը: Ան կ՛աւելցնէ, որ այս նոր գործով իր կեանքը կրկին իմաստաւորուեցաւ: Բնականաբար կը յոգնի, բայց չէ՞ որ երիտասարդներն ալ կը յոգնին…

Նորաբաց ճաշարանը մասնագիտացած է հայկական աւանդական խոհանոցի կերակրատեսակով: Տատիկները հայկական բաղադրատոմսերու գաղտնիքները հաճոյքով կը պատմեն այցելուներուն:

Նշենք, որ հազիւ երկու շաբթուան կեանք ունեցող ճաշարանը կրնայ գործ հայթայթել առաւելագոյնը 10 թոշակառուի: Սուսաննային, Շուշանիկին եւ Ռիմային շուտով կը միանան ուրիշներ. մինչ այդ անոնց կ՛օգնեն երիտասարդ աշխատակիցներ:

Ճաշարանին ամբողջ եկամուտը պիտի տրամադրուի տարեցներուն ժամանց ապահովելու ծրագրին:

«Աւելորդը»

Շատ հետաքրքրական է, թէ Բաբախանեանի մօտ ինչպէս ծնած է «Հին օրերի երգը» ճաշարանին գաղափարը: Ան իր բացման խօսքին մէջ յայտնած է, որ զինք շատ տպաւորած է Դերենիկ Դեմիրճեանի «Աւելորդը» պատմուածքը, այդ պատճառով ալ միշտ փորձած է տարեցներուն աշխատանքի հնարաւորութիւն ստեղծել:

«Պատմուածքը կարդալուց յետոյ հասկացայ, որ ամենավատ բանն է աւելորդութեան զգացումը: Իսկ դրա համար ճառեր պէտք չեն, գործ է պէտք անել», ըսած է ան:

Ի՞նչ Տեսաք Առաջին Հերթին

Զարմանալի է, որ նայելով նոյն նկարին` տարբեր մարդիկ կը տեսնեն տարբեր բաներ: Հոգեբանները շատոնց նկատած են, թէ այն, ինչ որ առաջին հերթին կը տեսնենք նկարի մը վրայ, շատ բան կը պատմէ մեր անձին մասին:

Արագ աչք մը նետեցէք եւ ըսէք, թէ ի՛նչ տեսաք առաջին հերթին, ապա կարդացէք մեկնաբանութիւնը:

Եթէ երկու դէմք տեսաք, դուք շատ մարդամօտ մարդ էք: Դուք կը սիրէք մարդիկը, անոնց կարիքը տեւաբար կը զգաք եւ այդ պատճառով ալ դժուար կը հանդուրժէք առանձնութիւնը: Ձեզի համար շատ կարեւոր է ստանալ ձեր մտերիմներուն հաւանութիւնը:

***

Եթէ տղամարդու դէմք տեսաք, դուք կ՛առաջնորդուիք տրամաբանութեամբ եւ ոչ սրտով: Կը պատկանիք լուրջ, մտածող եւ բանիմաց մարդոց շարքին: Կշռադատուած որոշումներ կը կայացնէք, որոնք մտածուած են, տրամաբանական եւ գործնական: Դուք միտումնաւոր ձեր զգացումները ետին գիծ կը մղէք, ինչ որ միշտ լաւագոյն ընտրանքը չէ:

***

Եթէ կնոջ դէմք տեսաք, դուք սրտով առաջնորդուող անձ էք: Կը սիրէք օգնել մարդոց: Ձեր գլխաւոր յատկանիշներն են կարեկցանքն ու զգայնութիւնը: Դիւրին լեզու կը գտնէք բոլորին հետ: Շատ ազնիւ անձ էք եւ` լաւ ու հաւատարիմ ընկեր:

***

Եթէ առաջին հերթին խնձոր տեսաք, դուք «չկայ չարիք, առանց բարիքի» ասացուածքի լաւագոյն մարմնաւորումն էք: Իւրաքանչիւր իրավիճակէն կրնաք դիւրաւ ելք գտնել եւ ոչ բարեհաճ հանգամանքները շրջել ձեր օգտին: Դուք այն անձերէն էք, որոնք «կ՛իյնան չորս ոտքի վրայ»: Երբեք չէք յանձնուիր եւ արագ կը յարմարիք կացութիւններուն:

Հետաքրքրական Եւ Դիւրին
Իրագործելի Հնարքներ

-1-

Որպէսզի ձեր զաւակը հաճոյքով ուտէ տապկուած հաւկիթը, առէք ֆրանսական փեն տը մի հացի շերտ մը, կեդրոնը կլոր կամ սրտաձեւ բացուածք մը ըրէք կրկնեփի կաղապարի մը օգնութեամբ եւ հաւկիթը այդ բացուածքին մէջ կոտրեցէք ու տապկեցէք:

-2-

Որպէսզի ապակեայ շիշին կափարիչը անմիջապէս բացուի, առանց մեծ ճիգ թափելու եւ դաստակը ցաւցնելու, ձգախէժէ ձեռնոց անցուցէք ձեր ձեռքին եւ այդպէս փորձեցէք: Կափարիչը անմիջապէս կը բացուի:

-3-

Երբեւէ մտածա՞ծ էք հաւաքոյթի մը ընթացքին այլ ուտեստներու կողքին «սփակէթթի» հրամցնել: Վստահաբար շատեր պիտի ողջունեն գաղափարը: Նկարը բաւարար խօսուն է, ձեզի կը մնայ գործադրել:

-4-

Արդէն ձանձրացա՞ծ էք ձեր սպիտակ սառնարանէն եւ կը փափաքիք նոր տե՞սք տալ անոր… ընտրեցէք ձեր ճաշակին եւ խոհանոցին գոյներուն համապատասխանող «փափիէ փեն» մը եւ ուշադիր ու բծախնդրութեամբ փակցուցէք սառնարանին: Երկրորդ անձի մը օգնութիւնը անհրաժեշտ է մաքուր գործ ձեռք բերելու համար:

Ժպտելու 8 Համոզիչ Պատճառներ

Ժպիտը շատ դիւրին եւ լաւ միջոց է բարելաւելու առողջութիւնը, թեթեւցնելու ընկճախտը եւ տպաւորելու շրջապատը:

Ահաւասիկ 8 համոզիչ պատճառներ` ժպտելու համար:

– Ժպտուն անձը միշտ հմայիչ է եւ դրական տպաւորութիւն կը ձգէ շրջապատին վրայ:

– Ժպտիլը կը բարձրացնէ տրամադրութիւնը: Գիտնականներու կարծիքով, ժպիտի պահուն ուղեղը կ՛օժտուի տոփամին եւ սերոթոնին նիւթերով, որոնք երջանկացնելու յատկութիւն ունին:

– Ժպիտը վարակիչ է: Հաւաքականութեան մէջ երբ կը ժպտինք, այդ ժպիտը ինքնաբերաբար իր ազդեցութիւնը կ՛ունենայ մնացեալներուն վրայ: Ժպիտը յաճախ կը փոխադարձուի ժպիտով, եւ շուտով, այդ վարակիչ ժպիտին շնորհիւ, տրամադրութեան յատուկ բարձրացում կը կատարուի:

– Ժպիտը կը թեթեւցնէ ընկճախտը: Ընկճախտը կ՛այլափոխէ մեր դիմագիծը. մինչդեռ ժպիտը կ՛արգիլէ, որ մենք յոգնած, սպառած եւ «տապալած» տեսք ունենանք: Երբ ընկճուած ենք, փորձենք ժպտիլ` մասամբ բարեփոխելու համար մեր հոգեվիճակը:

– Ժպիտը կը նուազեցնէ արեան գերճնշումը:

– Ժպիտը կ՛երիտասարդացնէ: Երբ կը ժպտինք, դէմքին որոշ մկաններ շարժումի մէջ կ՛ըլլան, այդ շարժումները կը թեթեւցնեն կնճիռները եւ կ՛օգնեն, որ աւելի երիտասարդ երեւինք:

– Ժպիտը կ՛օգնէ, որ դրական ըլլանք: Գիտնականներու կարծիքով, գրեթէ անհնար է միաժամանակ ժպտիլ եւ բացասական բանի մը մասին մտածելը (այո՛, փորձեցէք): Երբ կը ժպտինք, անուղղակիօրէն մեզի կը թելադրուի, որ «կեանքը գեղեցիկ է»: Յաճախ ժպտինք ընկճախտը, հոգեկան անկումն ու անձկութիւնը մեզմէ հեռու պահելու համար:

– Ժպիտը կը խթանէ մեր մարմնին դիմադրականութիւնը: Գիտնականներու համոզումով, ժպիտը կ՛օգնէ, որ մեր դիմադրկան դրութիւնը աւելի լաւ գործէ: Ինչո՞ւ չփորձել այս ձրի դեղը…

Խոհագիր

 Եղանակի Պտուղներով
Սանկրիա

Բաղադրիչներ

1 բաժակ կարմիր գինի
1/3 բաժակ նարինջի հիւթ
1/3 բաժակ 7-սp
Նարինջի եւ կիտրոնի շերտեր
Խնձորի, դեղձի, ելակի կտորներ
Անանուխի թարմ տերեւներ

Պատրաստութիւն

Ներկայանալի սափորի մը մէջ լեցնել գինին, նարինջի հիւթն ու 7-սp-ը:

Աւելցնել նախապէս լուացուած շերտուած պտուղները:

Խմիչքը սառնարանը պահել եւ հրամցնելու պահուն սառոյցի խորանարդներ աւելցնել սափորին մէջ:

Կարմիր հատապտուղներ, կեռասի հատիկներ, անանասի կտորներ եւս հաճելի համ կրնան տալ ձեր սանկրիային:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Ձախողում

Գրկեցի ծառը ամենաբարձր`
Հպարտ լինելու արուեստը յուշեց,
Շոյեցի կանաչն ամենախոնարհ`
Խոտը շշուկով ինձ տուեց շնորհ,
Գգուեցի քարին ամենակարծր`
Ցաւից լռելու գաղտնիքը բացեց,
Փարուեցի լճին ամենաաղի`
Ինձ չարտասուելու ուժով ողողեց:
Սակայն կարծես թէ չստացուեց ոչինչ.
Ծառը թափ տուեց թեւերը վրաս,
Փակուեցին խոտի շուրթերը կանաչ,
Քարի ճակատին ձգուեց խոր կնճիռ:
Ինձ ո՞վ ինչ ասաց, ո՞վ ինձ ինչ յուշեց…
Յիշում եմ միայն` արտասւում էի,
Երբ լսում էի յորդորը լճի,
Իսկ հիմա, ահա, էլ չեմ արտասւում:
(Փարուեցի լճին եւ արտասուեցի,
Իսկ յետո՞յ , յետո՞յ… չեմ յիշում ոչինչ),
Տարրալուծուե՞լ եմ ջրերում լճի,
Թէ՞ լիճն է դարձել ուրիշ` ինձնով լի,
Չեմ յիշում, թէ երբ, բայց դարձել եմ լիճ`
Մի ամբողջական արցունքի կաթիլ`
Կնոջ պատկերով եւ նմանութեամբ:

ԿԱՐԻՆԷ ԱՇՈՒՂԵԱՆ

Անցեալ շաբաթավերջին մահացաւ բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի եւ հրապարակախօս Կարինէ Աշուղեանը:

Այսօրուան էջով կարդանք «Հմայիլներ» հատորէն կտոր մը: Նշենք, որ «Հմայիլներ» բանաստեղծութիւններու ժողովածուն արժանացած է «Պարոյր Սեւակ» մրցանքին:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Տան մէջ շատ քիչ բան պէտք է տրամադրութիւնը բարձր պահելու համար: Ահաւասիկ 6 պարզ միջոցներ` տան մէջ հանգիստ զգալու եւ տրամադրութիւնը բարձր պահելու համար:

– 1 –

Լոյսը

Ջանացէք միշտ լուսաւոր պահել տան սենեակները: Բացէք փեղկերն ու վարագոյրները, թող լուսաւորուի տունը: Օրը սկսէք լոյսով եւ ինքնաբերաբար աւելի ուրախ պիտի զգաք: Մութը իրեն հետ կը բերէ սեւ միտքեր ու յոռետեսութիւն: Հրաժարեցէք թանձր վարագոյրներէն, գորշ ու խճողուած կահոյքէն, բայց մանաւանդ լոյսը թող ողողէ տան բոլոր սենեակները:

– 2 –

Բոյսերը

Բոյսեր զետեղեցէք ամէնուրեք: Անոնց կանաչ տերեւներն ու սիրուն ծաղիկները ոչ միայն գոյն եւ կեանք պիտի տան ձեր տան, այլեւ պիտի մաքրեն օդը եւ հաճելի զգացողութիւն եւ հանգստութիւն պիտի պարգեւեն ձեզի:

 – 3 –

Ընտանի Անասուն Մը

Տան մէջ ընտանի անասուն մը պահելը նոյնպէս տրամադրութիւն կը բարձրացնէ. շուն, կատու, թռչուն թէ ձուկ… ի՛նչ ալ ըլլայ անասունին տեսակը, անոր ցուցաբերած ձեր սէրն ու գուրգուրանքը բաւարարութեան զգացում պիտի արթնցնեն ձեր մէջ, իսկ անոնց կողմէ երախտագիտութեան նուազագոյն նշան պիտի մոռցնէ օրուան ձեր հոգերն ու նեղութիւնները:

– 4 –

Կարդալու Մտերմիկ Անկիւն Մը

Տան մէջ ընտրեցէք խաղաղ, փոքրիկ անկիւն մը` ձեր հանգիստին համար: Զետեղեցէք հանգստաւէտ բազկաթոռ մը, բայց, ինչո՞ւ չէ, նաեւ` կարպետ մը ու քանի մը փափուկ բարձ: Օրուան ընթացքին ունեցէք ձեր դադարի ժամը, քաշուեցէք ձեր անկիւնը եւ կարդացէք: Այս «անմեղ անձնասիրութիւնը» սովորութեան պիտի վերածուի եւ շատ չանցած` պիտի բարեփոխէ ձեր ներաշխարհը:

– 5 –

Անուշ Բոյրը

Գնեցէք բուրաւէտ մոմեր` լաւանտի, էօքալիփթիւսի, կիտրոնի եւ այլ բոյրերով ու օրուան որոշ ժամերուն վառեցէք զանոնք: Անուշ բոյրերը շատ մեծ ազդեցութիւն կը գործեն ձեր տրամադրութեան վրայ: Անոնք ուրախ զգացողութիւններ եւ լաւատեսութիւն կը պարգեւեն:

Կրնաք դուք եւս, ըստ ճաշակի, բոյրեր պատրաստել` կիտրոնի, նարինջի կեղեւներ, կասիայի փայտիկներ, մեխակի քամեր կամ այլ նիւթեր ջուրի մէջ եռացնելով:

– 6 –

Լռութիւնը – Մեղմ Երաժշտութիւնը

Ջանացէք տան մէջ աղմուկը նուազագոյնի իջեցնել : Անջատել հեռատեսիլին ձայնը, փակել փողոցին աղմուկը տուն փոխադրող պատուհանը, հրաժարիլ տան մէջ բարձրակրունկ կօշիկներով շրջելէ, խուսափիլ պոռալով խօսելէ… Աղմուկը ջղագրգիռ կը դարձնէ թէ՛ ձեզ եւ թէ՛ տան մէջ մնացեալ անդամները: Բացի այս նախազգուշութիւններէն` երբեմն ականջակալներով կտրուեցէք ձեր շրջապատէն եւ հաճելի երաժշտութիւն մտիկ ըրէք:

Աւելուկի Փառատօն

Վերջերս Վարդենիկ գիւղին մէջ (Գեղարքունիքի մարզ) կայացաւ «Աւելուկի փառատօն»-ը, որուն ընթացքին պատրաստուեցաւ աշխարհի ամենաերկար աւելուկի հիւսքը:

Փառատօնին նպատակն էր հանրութեան ներկայացնել շրջանի զբօսաշրջային հաստատութիւնները եւ զարկ տալ օրկանիք գիւղատնտեսութեան:

Այս խորհրդանշական փառատօնին փափաքողները, որոնց կարգին վարչապետին կինը` Աննա Յակոբեանը, մասնակցեցան աւելուկի ամենաերկար հիւսքը գործելու ընթացքին` սեփական ձեւերով հիւսելով զայն: Աշխարհի ամենաերկար աւելուկի հիւսքը պիտի գրանցուի «դիւցազնագիրք» մրցանիշներու գիրքին մէջ:

Փառատօնին կազմակերպուած էր նաեւ ցուցահանդէս-տօնավաճառ, որուն ընթացքին Վարդենիկի եւ շրջանի ձեռներէցները յատուկ տաղաւարներով ներկայացուցին իրենց գիւղամթերքները:

Նոյն առիթով մեծ կաթսայի մէջ աւելուկ պատրաստուեցաւ եւ համտես-հիւրասիրութիւն տեղի ունեցաւ:

Փառատօնին իրենց մասնակցութիւնը բերին Ներսիկ Իսպիրեանը եւ «Գաթայ» խումբը:

Քանի Մը Տողով

Այսօր Հայաստանի
Ազգային Գրադարանի Օրն Է

1999-էն ի վեր յուլիս 4-ը կը նշուի որպէս Հայաստանի Ազգային գրադարանի օր:

Ինչպէս շատ մը այլ կրթական ու մշակութային հաստատութիւններ, այս գրադարանը հիմնադրուած է 1919-ին` Հայաստանի Ա. հանրապետութեան օրով, 20 տարի ետք միայն` 1959-ին կառուցուեցաւ թումանեանական մասնաշէնքը, որ կը գտնուի Աբովեան պուրակի կից, Տէրեան 72-ի վրայ:

1919-1921 թուականներուն գրադարանի առաջին տնօրէն Ստեփան Կանայեանի ջանքերով հաւաքուած, գնուած եւ Երեւան  փոխադրուած են Թիֆլիսէն, Պաքուէն, Ախալցխայէն եւ Կարսի հայկական կազմակերպութիւններու, ընկերութիւններու գրադարանները:

Տարբեր տարիներու գրադարանին հաւատարիմ ընթերցողներէն եղած են անուանի գրագէտներ` Ա. Իսահակեանը, Դ. Դեմիրճեանը, Պ. Սեւակը, Ն. Զարեանը, ինչպէս նաեւ յայտնի գիտնականներ` Վ. Համբարձումեանը, Ճոն Կիրակոսեանը եւ շատ ուրիշներ:

Նշենք, որ օրուան ընթացքին, միջին հաշուով, 900 ընթերցող կ՛այցելէ գրադարան:

Որոնք Են Տան Ամէնէն
Աղտոտ Առարկաները

Ամերիկացի գիտնականներու կարծիքով, երեւութապէս մաքուր համարուած տան մէջ իսկ կան հատուածներ եւ առարկաներ, որոնք կրնան վնասել մեր առողջութեան, եթէ յաճախ չմաքրուին ու չհականեխուին:

Ստորեւ կը ներկայացնենք տան ամէնէն աղտոտ առարկաները` ըստ ամերիկացի գիտնականներուն:

1.- Խոհանոցին լուացարանը
2.- Պնակեղէնները լուալու սպունգը
3.- Լոգարանին վարագոյրը
4.- Ուտելիքները կտրատելու տախտակը
5.- Սառնարանը
6.- Ձեռքի սրբիչները
7.- Հեռատեսիլի եւ այլ սարքերու հեռակառավարման վահանակը (ռիմոթ քոնթրոլ)
8.- Ստեղնաշարը
9.- Բռնակները եւ լոյսի անջատիչները
10.- Ներքնակներն ու բարձերը
11.- Բաղնիքին աթոռը
12.- Մանրալիքը

Նորաձեւութիւն

«Տետ Շուզ»-ի Վերադարձը

1990-ականներուն մեծ ընդունելութիւն գտած «Տետ շուզ»-ը կրկին վերադարձած է, ոչ որպէս մարզական կօշիկ, այլ օրուան ընթացքին զանազան առիթներով կրելու համար` հագուստի, փէշի եւ տաբատի հետ:

2017-ին «Պալանսիակա» նորաձեւութեան տունը իր փառատօներուն ընթացքին կրկին կեանքի կոչեց այս «Էքս. Էքս. լարճ» եւ զոյգ ներբաններով մարզական կօշիկները, որոնք օրին թեր եւ դէմ կարծիքներու արժանացան:

Այս ամառ «Տետ շուզ»-երը կրկին հրապարակի վրայ են` այս անգամ` շատ գունեղ տարբերակներով:

Կոպիտ տեսքով այս կօշիկներ, կրողներուն կարծիքով, ունին հանգստաւէտ ըլլալու եւ հասակը քանի մը սանթիմեթրով բարձրացնելու առաւելութիւնները:

Խոհագիր

Ոսպով, Նուռով Եւ
Ֆեթա Պանիրով Աղցան

Բաղադրութիւն 4 անձի համար

– 200 կրամ խաշած ոսպ
– Կէս նուռի հատիկներ
– 200 կրամ ֆեթա պանիր
– Անանուխի թարմ տերեւներ
– 1 թէյի դգալ մեղր
– Քառորդ կրիֆոն
– 3 ապուրի դգալ ձէթ
– Պտղունց մը փոշի գինձ
– 2 ապուրի դգալ արեւածաղիկի կուտ
– Աղ, սեւ պղպեղ

Պատրաստութիւն

Աղցանի ամանին մէջ խառնել կրիֆոնին հիւթը, մեղրը, եւ ձէթը: Աւելցնել փոշի գինձը, աղն ու պղպեղը եւ կրկին խառնել:

Հրամցնելու պահուն թացանին աւելցնել խաշած ոսպը, նուռի հատիկները, փշրուած ֆեթա պանիրը, արեւածաղիկի կուտերը եւ մանրուան անանուխը: Ուշադիր խառնել եւ հրամցնել գաղջ կամ պաղ վիճակով:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

«Գժուել»

Եւ ինձ լսելով`
Կարող են ասել.
«Գժուե՞լ է, ի՜նչ է»:
Իսկ ես էլ կ՛ասեմ.
«Այո, գժուե՜լ եմ,
Ինչո՞ւ չգժուել»:
Իսկ գժուելով չե՞ն սիրում եւ ատում:
Իսկ գժուելուց չէ՞ փայտը ճարճատում:
Առանց գժուելու` չկայ շահած մարտ:
Առանց գժուելու` չեն ծնի նոր մարդ:
Մինչեւ չգժուի` ջուրը չի եռայ,
Կեղեւ չի պատռի հատիկը նռան:
Ծառե՞րն են փթթում`
Գժուա՜ծ են անշուշտ:
Երկիրն է պտտում`
Գժուած է անշուշտ…
Սերմերը մինչեւ կարգին չգժուեն`
Բերք չեն դառնալու:
Թաթերը մինչեւ կարգին չգժուեն`
Ձեռք չեն դառնալու:
Բառերն էլ մինչեւ կարգին չգժուեն`
Երգ չեն դառնալու…
Ա՜խ, ուր էր թէ ես միշտ գիժ լինէի…

ՊԱՐՈՅՐ ՍԵՒԱԿ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Նախ շեշտենք, որ որեւէ դժուարութեան դիմաց անհանգստութիւնը բացասական զգացում չէ: Բնական է, երբ կ՛անհանգստանանք որեւէ բանի համար, եւ ատիկա կրնայ դրականօրէն ազդել մեր զարգացման վրայ:

Նոյն տրամաբանութեամբ, բնական է եւ պէտք է որ երեխան անհանգստանայ, երբ ժամանակին չ՛աւարտեր իր տնային աշխատանքները, երբ կը ստանայ ձախող նիշեր եւ այլն… Ասիկա կրնայ խթանել զինք` բարեփոխելու համար իր ուսումնական վիճակը:

Անհանգստութիւնը վտանգաւոր կը դառնայ, երբ անիկա կը սկսի բացասականօրէն ազդել երեխային ամէնօրեայ տրամադրութեան, վարքին վրայ:

Անհանգստութիւն Պատճառող Իրավիճակներ

Եկէք` ծանօթանանք երեխային  մէջ անհանգստութեան զգացում յառաջացնող իրավիճակներուն:

– Հասարակութեան մէջ ներգրաւուելու դժուարութիւններ,
– Ծանրաբեռնուած ուսումնական տարի,
– Ֆիզիքական ծանրաբեռնուածութիւն,
– Կեանքին մէջ էական փոփոխութիւններ` դպրոցի փոփոխութիւն, երկրի փոփոխութիւն, ծնողքի ամուսնալուծում,
– Հարազատի կորուստ:

Վերոյիշեալ բոլոր իրավիճակները կրնան եւ պէտք է երեխային մէջ անհանգստութիւն յառաջացնեն, սակայն պէտք չէ որ օրերով մտատանջուի: Այնպէս որ, ծնողները պէտք է ուսումնասիրեն իրենց զաւկին վարքը` ընկճախտի յառաջացումը կանխելու նպատակով:

Ուշադի՛ր Եղէք, Եթէ.

Երեխային մօտ վարքագիծի բացասական փոփոխութիւն եւ տրամադրութեան անկում կը նկատէք,
Երեխան ախորժակ չունի,
Երեխային քունը խանգարուած է,
Երեխան աշխուժ, կայտառ չէ,
Երեխան առանց պատճառի տխուր է եւ յաճախ կու լայ,
Երեխան չի կեդրոնանար,
Երեխան յաճախ սրտխառնուք, թուլութիւն եւ մկանային ցաւ ունի,
Երեխան բացասական վերաբերմունք ունի շրջապատին եւ դպրոցին նկատմամբ:

Ինչպէ՞ս Օգնել Երեխային

1.- Խօսեցէ՛ք երեխային հետ, հարցումներ ուղղեցէք. հարցումներ, որոնք չսահմանափակուին միայն «այո» կամ «ոչ» պատասխաններով: Ուշադիր մտիկ ըրէք եւ փորձեցէք հասկնալ, թէ ի՛նչ բանէ վրդոված է, ո՞րն է անոր մտահոգութեան պատճառը:

2.- Օրինակներ բերէք: Բացատրեցէք, որ դուք ալ երբեմն կ՛անհանգստանաք, բայց կը փորձէք ելքեր գտնել: Դուք ձեզ պաղարիւն եւ հանգիստ ձեւացուցէք, երբ ձեր երեխան անհանգիստ վիճակի մէջ է: Ուշադի՛ր. պաղարիւնութիւնը անտարբերութիւն չի նշանակեր:

3.- Հետեւողական եղէք: Այս աշխարհին մէջ, ուր ամէն բան կրնայ անկանխատեսելի եւ յանկարծակի ըլլալ, անհրաժեշտ է հետեւողականութիւն ցուցաբերել ամէնուր` քնանալու, խաղալու, ուտելու, սորվելու եւ հանգստանալու ժամերուն: Ձեր հետեւողականութիւնն ու սիրոյ արտայայտութիւնը կայունութեան եւ ապահովութեան զգացում կը ստեղծեն երեխային մօտ:

4.- Մարզեցէք ձեր երեխան` հանգստացնող վարժութիւններով: Երբ ան անհանգիստ է, վարժեցուցէք, որ խոր շունչ քաշէ, մտքէն մինչեւ ութ հաշուէ եւ արտաշնչէ: Այսպիսի մարզանքներ միասին կատարեցէք:

5.- Խօսեցէք բժիշկին հետ: Երբ տեսնէք, որ երեխային մօտ վիճակի որեւէ բարեփոխում չկայ, եւ ան կը շարունակէ մնալ ջղային, անտրամադիր, քնկոտ, թոյլ եւ լուռ, առանց ժամանակ կորսնցնելու` դիմեցէք մանկաբուժին խորհուրդին եւ ցուցմունքներուն:

 Առողջապահական

 Օրական Կէս Ժամ Քալելու
Բարիքները

Ստորեւ կը ներկայացնենք օրական կէս ժամ քալելու բարիքները: Կ՛արժէ մտածել…

1.- Կը պակսեցնէ սրտի տագնապի հաւանականութիւնը:
2.- Կ՛աշխուժացնէ արեան շրջագայութիւնը:
3.- Կ՛օգնէ բարեկազմութեան:
4.- Կը թեթեւցնէ ընկճախտը:
5.- Կը կազդուրէ:
6.- Կը կանխարգիլէ սոնքութիւնը:
7.- Կը թեթեւցնէ անձկութիւնը:
8.- Կ՛ապահովէ թոքերու լաւ գործունէութիւնը:
9.- Կ՛օգնէ, որպէսզի Տէ. կենսանիւթը մարմնէն ներս թափանցէ:
10.- Կը պակսեցնէ կարգ մը քաղցկեղներու հաւանականութիւնը:
11.- Կը բարելաւէ քունը:
12.- Կը նուազեցնէ շաքարախտի հաւանականութիւնը:
13.- Կը խթանէ ստեղծագործ միտքը:
14.- Կը զօրացնէ ոսկորներն ու մկանները:
15.- Կը բարելաւէ արեան գերճնշումը:
16.- Կը բարելաւէ մարմնին դիմադրականութիւնը:
17.- Կը բարելաւէ մարմնին հաւասարակշռութիւնը:

Քալելը Հաճոյք Է

Մենք կրնանք քալել առանձին, ընտանեօք կամ բարեկամներով: Քալելով` կրնանք յայտնաբերել նոր թաղեր, փողոցներ, հանրային պարտէզներ, ծովափներ եւ այլն…

Մաքուր օդին քալելով, թարմ թթուածին շնչելով` կը սնուցանենք մեր ուղեղը եւ կը թարմացնենք մեր միտքը:

Առաւօտեան քալելու պարագային, օրը կը սկսինք բարձր տրամադրութեամբ եւ լաւատեսութեամբ:

Ճիշդ Քայլեր

Մասնագէտներու կարծիքով, շատեր սխալ կը քալեն. անոնք անտեղի կը պրկեն ու կը յոգնեցնեն իրենց ոտքի եւ կոնքի մկանները եւ կը վնասեն ողնաշարին:

Կրունկին վրայ յենելով քայլ նետելը շատ տարածուած, սակայն սխալ ձեւ է: Ճիշդ ձեւը ոտնաթաթի առաջամասին վրայ յենելով քալելն  է: Այս ձեւը որդեգրելու համար քանի մը օր պէտք է մարզուիլ, որմէ ետք քալելը հաճոյքի պիտի վերածուի եւ պիտի զօրանան սրունքի, զիստի եւ կոնքի մկանները:

Գեղեցկագիտական

Տարիք Ցոյց Չտուող Դիմակներ

Տարիքի հետ մորթը կը կորսնցնէ իր առաձգականութիւնը, կը կնճռոտի եւ մութ գոյնի բիծեր կը յայտնուին: Սովորաբար այս անպատեհութիւններուն առաջքը առնելու համար մենք կը դիմենք գեղեցկագիտական սերերու կամ վիրահատութիւններու, սակայն այս միջոցները միշտ ալ արդիւնաւէտ չեն եւ բաւական սուղ կ՛արժեն:

Մորթային հարցերը լուծելու համար կան նաեւ բնական խնամքի միջոցներ, որոնք շատ աւելի հասանելի են եւ վնասակար բաղադրիչներ չեն պարունակեր եւ բնականաբար կողմնակի բարդութիւններ չեն պատճառեր:

Ստորեւ կը ներկայացնենք հակատարիքային ազդեցութեամբ օժտուած երեք դիմակի բաղադրատոմսեր, որոնք կ՛օգնեն ձերբազատիլ կնճիռներէն, մութ գոյնի արատներէն եւ աչքերուն տակ յառաջացած «պատկեր»-էն: Այս դիմակներուն հիմնական բաղադրիչը գետնախնձորն է, որուն վրայ կ՛աւելնան սոխը, մեղրը եւ վարունգը:

Ա.- Հում Գետնախնձորով Ու Վարունգով Դիմակ

Այս թարմացնող ու երիտասարդացնող դիմակը պատրաստելու համար անհրաժեշտ է մէկ գետնախնձոր եւ կէս վարունգ քերոցէ անցընել, ստացուած խառնուրդը քսել մորթին, ձգել 20 վայրկեան, ապա ցօղուել պաղ ջուրով: Վարունգը հարուստ է կենսանիւթերով, ջուրով եւ այլ օգտակար տարրերով. ան կը խոնաւցնէ ու կը սնուցանէ մորթը` զայն դարձնելով աւելի նուրբ եւ առաձգական:

Բ.- Հում Գետնախնձորով Ու Սոխով Դիմակ

Այս դիմակը հարուստ է ծծումբով. անհրաժեշտ է մէկ հում գետնախնձոր եւ կէս սոխ քերոցէ կամ հարիչէ անցընել եւ ստացուած խիւսով ծեփել դէմքն ու վիզը: Սպասել քառորդ ժամ եւ ապա ցօղուել պաղ ջուրով: Այս դիմակը մորթը կը ձերբազատէ մութ արատներէն եւ բշտիկներէն:

Գ.- Հում Գետնախնձորով Եւ Մեղրով Դիմակ

Մեղրի եւ գետնախնձորի համադրութիւնը ոչ միայն կը բանայ մորթին գոյնը, այլ նաեւ կը մաքրէ ընդլայնած ծակտիկները եւ կը ձերբազատէ մեռած բջիջներէն: Այսպէս, հարիչէ անցած գետնախնձորին աւելցնել 3 թէյի դգալ մեղր եւ ստացուած խիւսով ծեփել դէմքը եւ աչքերուն տակի «տոպրակ»-ները: Սպասել առնուազն 25 վայրկեան, ապա ցօղուել առատ ջուրով:

Խոհագիր

Չոր Լոլիկով Փեսթօ Սոս

Բաղադրութիւն

1/2 գաւաթ ընկոյզ կամ սնոպար կամ քաժօ (նախընտրաբար` խարկուած)
1 գաւաթ արեւի տակ չորցուած լոլիկ
3 պճեղ սխտոր
3/4 գաւաթ տաշուած փարմըզան պանիր
1/2 թէյի դգալ քոշըր աղ
1/4 թէյի դգալ սեւ համեմ
1/4 թէյի դգալ կարմիր, կծու փոշի պղպեղ
1/2 գաւաթ որակաւոր ձէթ
Թարմ ռեհանի 10 տերեւ

Պատրաստութիւն

Եթէ լոլիկները ձէթի մէջ չեն, այլ բոլորովին չոր վիճակով, զանոնք 20 վայրկեան թրջել գաղջ ջուրի մէջ, ապա` քամոցէ անցընել:

Հարիչին մէջ դնել բոլոր բաղադրիչները` բացի ձէթէն ու պանիրէն եւ հարել այնքան մը, որ ջրոտ խիւսի չվերածուի: Հարելու ընթացքին քիչ-քիչ աւելցնել ձէթը:

Բաղադրութիւնը փոխադրել խորունկ ամանի մը մէջ, աւելցնել փարմըզան պանիրը եւ խառնել:

Ստացուած խիւսը փոխադրել կափարիչով օժտուած ապակեայ շիշի մը մէջ եւ սառնարանը պահել: Սառնարանին մէջ անիկա կը դիմանայ շուրջ մէկ շաբաթ, իսկ սառցարանը` 3 ամիս:

Այս թացանով կարելի է ծեփել պրուսքեթթաները, սենտուիչները, բայց նաեւ` օգտագործել փիցաներու, դդմաճներու պատրաստութեան մէջ:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Երջանիկ Բանաստեղծը

Բանաստեղծ եմ երջանիկ –
– Որ դուռը կամ որուն դուռը որ զարնեմ
Զիս կ՛ընդունին գրկաբաց
Ժպիտներուն ամէնէն քաղցրն իրենց դէմքին վրայ կը շողայ –

Երջանկութիւնն այս է կ՛ըսեմ ես ինծի –
– Որ դուռը կամ որուն դուռը որ զարնեմ
Կռնակի վրայ կը բացուի
Ասպպնջական երգ մը կ՛իջնէ հոգիիս մէջ մեղրի պէս –

Ամէն մէկ դուռ մտերմօրէն կը բացուի
Ամէնէն տաք բարեւներով կ՛արծարծի հուրը սրտիս
Ու կը մոռնամ ինչու եկայ – ինչու այս դուռը զարկի
Երջանկութիւնն այս է կ՛ըսեմ համոզուած

Բանաստեղծ եմ երջանիկ –

Եւ այս գիշեր երբ բոլորուիք դուք սեղանին շուրջ ճաշի
Երբ առօրեայ ձեր հոգերէն ձերբազատ
Մանրէք շերտը թարմ հացին –
Սպաս մըն ալ ինծի դրէք մէկ անկիւնը սեղանին

ԶԱՀՐԱՏ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Կառլէն Նուրիջանեան… Անոր անունով դպրոցներ, համալսարաններ կամ փողոցներ չկան, բայց անոր քանդակները` Տորք Անգեղը, Վահագն Վիշապաքաղը եւ Հայկ Նահապետը արդէն անհերքելի խորհրդանիշներ են:

Ոմանք քանդակագործին անունը շուքի մէջ մնալուն երկու պատճառ գտած են. մէկն այն է, որ շատ հաւանաբար Նուրիջանեանը խորհրդային տարիներուն չէ խոնարհած կուսակցական վերնախաւին առջեւ, իսկ` երկրորդը, որ քանդակագործը չափազանց ինքնամփոփ անձ էր:

Ընկերները կը պատմէին, որ ան կ՛անհետանար օրերով, յետոյ կը բանար իր արհեստանոցին դռները եւ կ՛ապշեցնէր այցելուները իր յղացումներով:

Քանդակագործին քոյրը` Լուսինէն, հարցազրոյցի մը առիթով պատմած է, որ մանկութեան տարիներուն, երբ կը նստէին ճաշի սեղանին, Կառլէնը հացի միջուկներով կենդանիներ կը պատրաստէր: Տաղանդաւոր քանդակագործը երկար ժամանակ կ՛անցընէր իր աշխատանոցին մէջ, գրեթէ անօթի: Անգամ մը ընտանիքին անդամները գացեր են անոր արհեստանոցը եւ տեսեր են, որ ան քանդակին փաթթուած խոր քունի անցած է:

Քիչեր գիտեն, որ խորհրդային տարիներուն Կառլէն Նուրիջանեանը անձամբ կը հետեւէր իր իւրաքանչիւր քանդակի տեղադրմանը: Անոր համար կարեւոր էր, որ Հայկի նետը ուղղուած ըլլար դէպի Թուրքիա, իսկ Տորք Անգեղի ձեռքի ժայռը` դէպի արեւմուտք: Հաւանական է, որ արուեստագէտին հայրենասիրական դրսեւորումները պատճառ դարձած են, որ խորհրդային իշխանութիւնը զինք չընդունի:

«Ան կրնար ժամերով վիճիլ հօրը հետ` կուսակցութեան եւ Հայաստանի ապագային վերաբերեալ. այդ հարցով ան միշտ հօրը դէմ եղած է, քանի որ հայրը կուսակցութեան անդամ էր», պատմած է արուեստագէտին քոյրը:

– Նուրիջանեանի Տորք Անգեղի արձանը 1982-ին տեղադրուած է Նոր Նորքի 2-րդ զանգուածին մէջ. պատրաստուած է կոփածոյ պղինձէ, բարձրութիւնը 4,8 մ է:

– Վահագն Վիշապաքաղի արձանը կը գտնուի Ծովակալ Իսակովի պողոտայի եւ Սեբաստիա փողոցի խաչմերուկին վրայ, կոփածոյ պղինձէ պատրաստուած արձանին բարձրութիւնը 3,5 մ է:

–  Հայկ Նահապետի 3,5 մեթրանոց պղնձեայ արձանը 1970-ին տեղադրուած է «Մոսկուա Կինոթատրոն»-ի մօտ, աւելի ուշ` 1974-էն տեղափոխուած է Գայի պողոտայի մօտ:

Ահաւասիկ` անծանօթ քանդակագործին հանրածանօթ քանդակները:

Լուսաւոր Միտքեր

Հինը Նորի Վերածենք

Եթէ տան մէջ հին կամ անգործածելի իրեր ունինք, նախքան զանոնք թափելը կամ անոնցմէ ձերբազատիլը լաւ մտածենք, որ արդեօք կարելի՞ է անոնց երկրորդ կեանք մը տալ:

Ստորեւ կը ներկայացնենք 5 անգործածելի առարկաներ, որոնք շնորհիւ հնարամիտ մարդոց` վերածուած են պիտանի իրերու կամ տան յարդարանքի հետաքրքրական նմուշներու:

. Երեխային մանկութեան մահճակալը ուրիշին տալու փոխարէն` հանել ներքնակը, ներկել տախտակները ըստ ճաշակի, փոքրիկ աթոռակ մը ապահովել եւ ահա, երեխան կ՛ունենայ իր աշխատանքի եւ խաղի գրասեղանը:

. Եթէ տունը կան հին փողկապներ, զանոնք թափելու կամ ուրիշին տալու փոխարէն` կարելի է սեղանի իւրայատուկ ծածկոցի մը վերածել: Ինչպէս նկարը ցոյց կու տայ, օգտագործուած են փողկապներուն լայն բաժինները, իսկ զանոնք քով-քովի կարելով պատրաստուած է սիրուն ծածկոց մը:

. Փայտեայ հին աստիճանը անշուք անկիւն մը նետելու փոխարէն` իր հին տեսքով ու վիճակով հաստատել պատին վրայ եւ բաժանումներուն մէջ զետեղել գեղօրներ, լուսանկարի շրջանակներ եւ այլն…

. Հին հեծանիւի մը անիւները կարելի է վերածել պատի յարդարանքի: Ինչպէս նկարը կը հաստատէ, մաքրուած եւ ներկուած անիւներուն կարելի է գեղեցիկ պսակի ձեւ տալ` ըստ ճաշակի ծաղիկներ հաստատելով անոնց շուրջ:

. Ճինզ տաբատը ուրիշին տալու փոխարէն` զայն կտրել, շորթի վերածել եւ ապա պատրաստել երեխայի օրօրոց մը:

Գեղեցկագիտական.

 Դէմքին Մորթին Գոյնը
Բանալու Բնական Միջոց

Կը փափաքիք ձեր դէմքին մորթին գո՞յնը բանալ, կամ` թեթեւցնել մորթին վրայի մութ գոյնի արատնե՞րը, պարզապէս կիտրոնի նիւթ օգտագործեցէք:

Եթէ ձեր մորթը շատ զգայուն է, կիտրոնի հիւթին նոյն համեմատութեամբ ջուր, վարունգի հիւթ եւ լոլիկի հիւթ աւելցուցէք: Բամպակի մը միջոցով ստացուած խառնուրդը քսեցէք ձեր մորթին եւ մութ գոյնի արատներուն: Քանի մը շաբաթէն պիտի նկատէք, որ ձեր մորթին գոյնը քանի մը աստիճանով բացուած է եւ նախկինը չէ:

Բաւարարուեցէք շաբաթը 2 կամ 3 անգամով եւ մի՛ չարաշահէք այս բնական միջոցը կիրարկելը:

Առողջապահական

 Փշոտ Գնդակով
Ոտքի Մարձում

Այս փշոտ գնդակը տեսնելով` շատեր կրնան մտածել, որ շան համար խաղալիք է. քիչեր գիտեն, որ անիկա ստեղծուած է Դանիոյ մէջ` հոգեկան խանգարումներ ունեցող հիւանդներուն օգնելու համար:

Սկզբունքը շատ պարզ է. կերպընկալէ պատրաստուած այս փշոտ գնդակը պէտք է դնել ոտքին տակ եւ զայն բոլոր ուղղութիւններով պտտցնել:

Բացի հոգեկան լարուածութիւնը խաղաղեցնելէ` տեսէք թէ ուրիշ ի՛նչ բաներու կ՛օգնէ այս գնդակով օրական 10 վայրկեան ներբանները մարձելը.

.  Հեւքոտ օրուան մը աւարտին կը հանգստացնէ յոգնած ոտքերը եւ կը թուլցնէ լարուած մկանները:

.  Կը բարելաւէ արեան շրջագայութիւնը:

. Յստակօրէն կը մեղմացնէ գլխու ցաւի բոլոր տեսակները:

. Կը կարգաւորէ արեան ճնշումը: .

Կը թեթեւցնէ յղի կիներուն ոտքի եւ սրունքի ցաւերը եւ ուռեցքները:

Ներբանի մարձումը կարելի է կատարել նստած դիրքով եւ նոյնիսկ` ոտքի: Հետեւաբար, ինչո՞ւ չօգտուիլ անոր բարիքներէն եւ օրուան մէջ, գործի ընթացքին չկիրարկել զայն:

Խոհագիր

Ձմերուկով, Թուզով
Եւ Անտիւով Աղցան

Բաղադրութիւն

– 10 եռանկիւնաձեւ կտրտուած ձմերուկ
– 5 հատ մէջտեղէն կիսուած թուզ
– 6-8 թերթ կարմիր կամ կանաչ անտիւ (հազարի տեսակ)
– 10-12 կանաչ կամ սեւ ձիթապտուղ
– 1 կիտրոնի հիւթ
– 3 ապուրի դգալ ձէթ
– 1 ապուրի դգալ մեղր
– Աղ, սեւ համեմ

Պատրաստութիւն

Բաղադրիչները ներկայանալի ամանի մը մէջ շարել, նախապէս պատրաստուած թացանը համաչափ երեսը տարածել եւ հրամցնել:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Հոգեհանգիստ

(Լուսինէ Զաքարեանի Յիշատակին)

Խորանի առաջ, Աստուածամօր դէմ
Սպիտակ մի մոմ խոշոր ու վերձիգ,
Սպիտակ մի մոմ կայծկլտում է մեղմ –
Սպիտակ հագած փխրուն մի աղջիկ:
Ու մոմի ծայրին` բոցի փոխարէն,
Լոյսի փոխարէն ձա՜յն է թրթռում,
Հալհլող մոմից «Սուրբ-սուրբ»-է ծորում,
Պահ առ պահ հատնում, այրում ինքն իրեն:
Դրսում զանգերն են ղօղանջում տխուր,
Մայր Էջմիածնից մինչեւ Գանձասար.
Ծունկի է իջել ու խունկ է ծխում
Աղօթքով լցուած մի հայ ներաշխարհ:
Տէ՛ր, ընդունելի՛ արա մեր զոհը,
Տէ՛ր, քե՜զ է մնում մեր բախտը ու մենք,
Վառե՜լ ենք քո դէմ մեր վերջին մոմը,
Դրանից մաքուր էլ ոչինչ չունենք…

ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Շատ մը ծնողներ համոզուած են, որ երեխան պէտք է անպայման երաժշտանոց յաճախէ եւ նուագել սորվի: Անոնց կարծիքով, ասիկա միակ ձեւն է, որպէսզի անոնց մէջ արուեստի նկատմամբ սէր արթննայ:

Կարգ մը ուսումնասիրութիւններ հաստատած են, որ ուղեղին բջիջները աւելի լաւ կը գործեն, եթէ երեխան փոքր տարիքէն դասական երաժշտութիւն լսէ: Կ՛ըսեն` դաշնակահարները բնաւորութեամբ աւելի կարգապահ, ճշդապահ եւ նպատակասլաց են:

Այսուհանդերձ, պայման չէ, որ երեխան երաժշտանոց յաճախէ եւ երաժշտական գործիքի մը տիրապետէ վերը յիշուած արժանիքները ձեռք բերելու համար:

Անշուշտ կարեւոր է, որ երեխան կապի մէջ մնայ երաժշտութեան եւ ընդհանրապէս արուեստի հետ, քանի որ արուեստը կը նպաստէ անոր ապագայ մարդու ներդաշնակ զարգացման: Սակայն եթէ երեխային մէջ չկայ նուագելու ցանկութիւն, ուրեմն պէտք չէ պարտադրել: Երբ երեխան ծնողքին պարտադրանքով կը յաճախէ երաժշտանոց, ան բացասաբար կը տրամադրուի երաժշտութեան հանդէպ:

Լուծո՞ւմ

Եթէ որպէս ծնողք` կը փափաքիք, որ ձեր զաւակը արուեստասէր դառնայ, անոր հետ գացէք ներկայացումներու, տունը երաժշտութիւն ունկնդրեցէք, դիտեցէք գեղանկարիչներու աշխատանքները` միաժամանակ անոր ծանօթացնելով արուեստագէտներու կեանքին եւ գործունէութեան:

Այս բոլորէն ետք կարելի է անոր հարցնել` արդեօք կը փափաքի՞ որեւէ երաժշտական գործիք նուագել, երգել, պարել կամ գծել…

Փորձառուներու կարծիքով, արուեստասէր մարդիկ աւելի հաշտ եւ ներդաշնակ կ՛ըլլան թէ՛ իրենց եւ թէ՛ զիրենք շրջապատողներուն հետ: Կ՛ըսուի, որ մարդիկ արուեստը ստեղծեր են` իրենք զիրենք շեղելու կեանքի դժուարութիւններէն, աշխարհը դիտելու այլ տեսանկիւնէ եւ ճանչնալու դժուարութիւններուն միւս երեսը: Այլ խօսքով, արուեստը նաեւ ինքնադարմանումի միջոց է:

Քանի Մը Տողով

Էլի Սաապ Կրտսերի Հեքիաթային Հարսանիքը

Միջազգային ճանաչում վայելող լիբանանցի ձեւագէտ-ոճաբան Էլի Սաապ յուլիս 18-ին պսակեց իր կրտսեր որդին` Էլի Սաապը. հարսանեկան արարողութիւնը տեւեց… 3 օր եւ 3 գիշեր:

Պսակի արարողութեան մասնակցելու համար Լիբանան ժամանեցին հիւրեր` աշխարհի տարբեր երկիրներէ:

Դժուար չէ կռահել, որ հարսը` Քրիսթինա Մուրատը կրեց Սաապ նորաձեւութեան տան հարսանեկան շքեղ հագուստ մը:

Շքեղ, հսկայական կարկանդակը, ճոխ հիւրասիրութիւնը, հարիւրաւոր հիւրերը, երգն ու պարը եւ տպաւորիչ հրավառութիւնը խնճոյքը իսկական հեքիաթի վերածեցին:

82 Տարեկան Ժանեթա Տատը 200 Զոյգ Գուլպայ Հիւսած Է

82 տարեկան թոշակառու Ժանեթա Անանիկեանը 4 տարուան ընթացքին 200 զոյգ գուլպայ հիւսած է դիրքապահ զինուորներուն համար:

Թոշակով եւ նպաստով ապրող Ժանեթային գուլպաներուն թելը ուրիշներ կը տրամադրեն, իսկ իր իսկ խօսքերով` «Քանի դեռ թել ունիմ, աչքերս կը տեսնեն եւ ուղեղս կ՛աշխատի, պիտի շարունակեմ գործել»:

Զինուորներուն տաք գուլպայ ապահովելուն համար պաշտպանութեան նախարարութենէն Ժանեթան շնորհակալագիր ստացած է:

7 Խորհուրդ` Ձեր Անուշահոտին
Տեւողութիւնը Երկարելու

Վստահաբար մեզմէ իւրաքանչիւրը տրամադրուած է փորձելու տարբեր տեսակի անուշահոտեր, որոնք հոյակապ ձեւով կը բուրեն մեր մորթերուն վրայ կամ մօտ են մեր նկարագրին եւ որոշ չափով ինքնավստահութիւն մը կու տան: Սակայն կը նեղանանք, երբ անուշահոտ մը երկար ժամանակ չդիմանայ մեր վրան:

Ես անձնապէս կը յանձնարարեմ փորձել հետեւեալ հնարքները. ո՞ւր եւ ինչպէ՞ս սրսկել անուշահոտը:

1.- Անուշահոտը սրսկել անմիջապէս լոգանքէն ետք, երբ ձեր մորթը տակաւին ջերմ է, այս վերջինը կ՛օգնէ աշխուժացնելու բոյրերը:

2.- Յայտնի է, որ անուշահոտը կը մնայ ձեր մորթի իւղերուն վրայ, անոր համար նախընտրելի է առանց հոտի խոնաւեցնող քսուկ (moisturaizer) գործածել, օրինակ` վազելին:

3.- Գործածել անուշահոտը ձեր զարկերակային կէտերուն մօտ, ինչպէս` ականջներուն ետեւ, դաստակին մօտ, արմունկին վրայ:

4.- Ուշադիր ըլլալ եւ դաստակները իրարու չքսել, որովհետեւ այս շարժումը կը վնասէ անուշահոտին եւ զայն աւելի թեթեւ կը դարձնէ:

5.- Ճիշդ է, որ անուշահոտը աւելի կը դիմանայ ձեր մազերուն վրայ, բայց փոխանակ զայն ուղղակի մազերուն վրայ դնելու` նախընտրելի է մազի խոզանակին վրայ սրսկել:

6.- Յարմար տեղ զետեղել սրուակը: Ձեր անուշահոտի սրուակները պէտք չէ լոյսի կամ խոնաւութեան ազդեցութեան ենթարկուին, օրինակ` ինքնաշարժի մէջ կամ բաղնիքը: Նախընտրաբար զանոնք պահեցէք մութ եւ զով տեղեր:

7.- Երբեմն կը զգանք, որ մեր անուշահոտը այլեւս զօրաւոր ձեւով չի բուրեր, բայց իրականութեան մէջ լաւ կամ պատշաճ հոտ մը շատ բնական ձեւով ձեր մորթին կը յարմարի: Կրնաք 4-5 ժամ անգամ մը նորէն սրսկել` առանց չափազանցելու:

Այս բոլոր խրատներուն վրայ հիմնուելով` նախընտրելի է ամառները eau de toilette գործածել, իսկ եթէ կ՛ուզէք գիտնալ` ինչպէ՛ս ամառնային անուշահոտեր զատել, կրնաք հետեւիլ Instagram-ի վրայ sebz.lb էջին կամ սպասել մեր յաջորդ խորհուրդներուն:

ՍԵՊՈՒՀ ԹՈՐԻԿԵԱՆ

Սննդագիտական

Քիչ Ջերմուժ Պարունակող
Համեղ Եւ Հիւթեղ Պտուղներ

Յաճախ մենք մեզի հարց կու տանք, թէ ո՛ր պտուղները համեմատաբար քիչ շաքար եւ ջերմուժ կը պարունակեն եւ կարելի է զանոնք առատօրէն սպառել` առանց մեր առողջութեան վնասելու:

Ահաւասիկ ցանկը` այն 10 պտուղներուն, որոնք քիչ ջերմուժ կը պարունակեն: Ջերմուժի ճշդումը կատարուած է իւրաքանչիւր 100 կրամի համեմատութեամբ.

1.- Ելակ                                                              29           ջերմուժ
2.- Սեխ                                                               32           ջերմուժ
3.- Կաուաֆա                  33    ջերմուժ
4.- Կիտրոն                                       34           ջերմուժ
5.- Ձմերուկ                                       34           ջերմուժ
6.- Կրիֆոն                                        36           ջերմուժ
7.- Փափայա                                     43           ջերմուժ
8.- Ազնուամորի                             45           ջերմուժ
9.- Ծիրան                                          49           ջերմուժ
10.- Հաղարջ                                     51           ջերմուժ

Այսուհանդերձ, յանձնարարելի է չափաւոր ուտել`

Խաղող                                                                72           ջերմուժ
Կեռաս                                                                68           ջերմուժ
Թուզ                                                     57           ջերմուժ
Սալոր                                                 52           ջերմուժ
Տանձ                                                    50           ջերմուժ

Ընկճախտը Թօթափելու
8 Հետաքրքրական Տարբերակներ

Տանջող միտքեր, կեդրոնացումի դժուարութիւն, անձկութիւն, յոռետեսութիւն, տրամադրութեան վերիվայրումներ… ասոնք ընկճախտի նշաններ են. ահա թէ ի՛նչ կ՛առաջարկեն հոգեբանները` թեթեւ եւ անցողակի ընկճախտը մեղմացնելու համար:

Սանտրուիլ

Ընկճախտը մեղմացնելու համար օրական մէկ-երկու անգամ մեղմ շարժումներով սանտրեցէք ձեր մազերը: Առէք լայն ակռաներով սանտր մը եւ 2 վայրկեան, առանց քաշքշուքի սանտրեցէք մազերը: Այս մարձումը կ՛օգնէ արեան շրջագայութեան եւ կը թուլացնէ մկանները:

***

Պաղպաղակ Ուտել

Համեղ ուտելիքները անկասկած կը մեղմացնեն ընկճախտը: Հոգեբաններու կարծիքով, Օմեկա 3-ով հարուստ ձուկի տեսակները տրամադրութիւնը հաւասարակշռող ուտելիքներ են: Եթէ ձուկ չէք սիրեր, պանան կամ պաղպաղակ կերէք եւ ժամանակաւորապէս կը բարելաւէք ձեր տրամադրութիւնը:

***

Մարձումներ Ընել

Լարուած ու պրկուա՞ծ էք, 30 վայրկեան մարձեցէք քիթին տակը, յօնքերուն միջեւ, վարի շուրթին եւ ափին կեդրոնը գտնուող կէտերը:

***

Ափերը Շփել

Ջղային լարուածութիւնը թօթափելու այլ միջոց մըն է ափերը ամուր իրարու շփելը: Այս շարժումը կատարեցէք, մինչեւ որ ափերը լաւ մը տաքնան:

***

Գունաւորել

Հոգեբաններու կարծիքով, օրական 5 վայրկեան գունաւորելը կը հանդարտեցնէ ջիղերը: Այս նպատակով ալ գրախանութներու մէջ կը վաճառուին յատուկ տետրակներ, որոնցմէ կրնաք օգտուիլ:

***

Տունը Կոկել

Դարձեալ հոգեբաններու կարծիքով, տունը կոկելը դրականօրէն կ՛ազդէ մարդուս ներաշխարհին վրայ: Հետեւաբար պարբերաբար կոկեցէք պահարաններն ու դարակները, ձերբազատեցէք ոչ պիտանի իրերէն եւ կարգ ու կանոն հաստատեցէք ձեր շուրջ:

***

Արոմաթերափի

Փաստուած է, որ բոյրերը սերտօրէն կապուած են յուզական յիշողութեան հետ: Ձեռքի տակ ունեցէք ձեզի շատ սիրելի եւ ձեր մէջ լաւ յիշատակներ արթնցնող բոյր մը եւ զայն յաճախակի շնչեցէք. ասիկա կ՛օգնէ բարձրացնելու ձեր տրամադրութիւնը:

***

Պարել

Ժամանակ գտէք, հաճելի երաժշտութեան կողքին, օրական 5 – 10 վայրկեան պարելու: Պարը կ՛օգնէ թօթափելու ընկճախտը:

Խոհագիր

Պուլկարական Պաղ Ապուր

Բաղադրիչներ

– 350 կրամ վարունգ
– 500 կրամ մածուն, առաւել ջուր` նօսրացնելու համար
– 3 ապուրի դգալ մանրուած սամիթ
– 30 կրամ մանրուած ընկոյզ
– 2 պճեղ ճզմուած սխտոր
– 2 ապուրի դգալ ձէթ
– Աղ
– Կարմիր, փոշի պղպեղ ըստ ճաշակի

Պատրաստութիւն

Վարունգները առանց կեղուելու` քերիչէ անցընել, վրան քիչ մը աղ ցանել եւ մէկ կողմ ձգել, որպէսզի ջուրը դուրս գայ:

Խորունկ ամանի մը մէջ լեցնել մածունը եւ ըստ ճաշակի` ջուրով նօսրացնել զայն:

Քերիչէ անցած վարունգը մաքուր լաթի մը մէջ փոխադրել եւ ափերով ճզմել, որպէսզի ամբողջ ջուրը դուրս գայ, ապա զայն աւելցնել մածունին վրայ:

Յաջորդաբար աւելցնել մնացեալ բաղադրիչները եւ խառնել: Սառնարանը պահել առնուազն մէկ ժամ. մատուցելու ատեն երեսը զարդարել վարունգի շերտով եւ սամիթի ճիւղով մը:

Կ՛արժէ փորձել քիչ ջերմուժ պարունակող, դիւրին եւ արագ պատրաստուող եւ մանաւանդ` զովացնող ամառնային այս ապուրը:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Կեանքում Յաճա՜խ Է
Այդպէս Պատահում

Կեանքում յաճա՜խ է այդպէս պատահում.-
նչքա՜ն կանայք կան այս լայն աշխարհում,
Որ քո կողքի՜ն են,
Ձեր նո՛յն քաղաքում.
Յաճախ նո՛յն մայթում
Կամ նո՛յն տան բակում,
Բայց…
Այնքա՜ն գիտես դու նրանց մասին,
Ինչքան որ Սի՛սը… Մասիսի՛ մասին…

Այո՛, յաճա՜խ է այդպէս պատահում.-
Բայց մի գիշեր է լինում աշխարհում,
Որ, երբ նայում ես մէկի աչքերին,
Սիրոյ կարօտից ճաքաց շուրթերին,
Բռնում ես մէկի ձեռքը տագնապով.
Շոյո՜ւմ այդ ձեռքը մատներիդ տապով,
Մի վայրկեանի մէջ,
Կամ ակընթարթում,
Նրա ողջ կեա՜նքն ես գրքի պէս կարդում…

Եւ հեռո՜ւ- հեռո՜ւ մի գիւղ, կամ քաղաք,
Լեռնային գետի մի խե՜նթ աղաղակ,
Մի տուն` մոլորուա՜ծ օտար քաղաքում,
Մի ծառ` խոնարհուած անծանօթ մայթում.
Այնպէ՜ս են յանկարծ հարազատ դառնում,Ռ
Որ… զարմանո՜ւմ ես
Ու չե՜ս հասկանում,
Թէ մինչեւ այսօր
Դու առանց դրա
Ինչպէ՜ս ես ապրել այս փուչ աշխարհում…
… Ափսո՛ս, որ… քի՜չ է այդպէս պատահում:

ԳԷՈՐԳ ԷՄԻՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Ամէն տարի Հայաստանի մէջ մօտ երեք տասնեակ փառատօներ կը կազմակերպուին: Անոնք կ՛արտացոլացնեն մեր երկրին մշակութային առանձնայատկութիւններն ու առօրեան: Փառատօներու կազմակերպիչներուն գլխաւոր նպատակն է նպաստել երկրի մշակութային արժէքներու տարածման եւ զբօսաշրջութեան զարգացման: Հաւանաբար փառատօներու մէկ մասին ծանօթ ենք, բայց` ոչ բոլորին. կ՛արժէ արագ վերաքաղ մը ընել:

Ձնեմարդուկ Փառատօնը

Արդէն 6 տարիէ ի վեր Ջերմուկի մէջ կը կայանայ «Ձնեմարդուկ» փառատօնը: Կը կազմակերպուի ձիւնէ քանդակներու մրցոյթ, «Ձմեռ պապիկներու վազք», ինչպէս նաեւ` հեծանիւներու վազք եւ ձիւնագնդիի առաջնութիւն:

Տոլմայի Փառատօնը

Առաջին անգամ կազմակերպուած է 2011-ին եւ մինչեւ օրս գոյութիւն ունի: Փառատօնին նպատակն է ամրապնդել հայկական խոհանոցի ոչ նիւթական արժէքներու իրազեկուածութիւնը եւ միջազգայնօրէն բարձրացնել տոլմայի ծագման եւ պատմութեան մասին ճանաչելիութիւնը: Այս փառատօնը տեղի կ՛ունենայ Արարատի մարզի Հնաբերդ գիւղին մէջ, մայիս ամսուն:

Խորովածի Փառատօն

Աւելի քան 10 տարիէ ի վեր Լոռիի մարզի Ախթալա համայնքին մէջ կը կազմակերպուի խորովածի փառատօնը, որ կը հիւրընկալէ այլ վայրերէ ժամանած հիւրեր եւ խորովածի սիրահարներ:

Արենի Գինիի Փառատօն

Այս փառատօնը աւանդաբար տեղի կ՛ունենայ հոկտեմբերի առաջին շաբաթ օրը, Արենի գիւղին մէջ: Փառատօնը առաջին անգամ կայացած է 2009-ին, անիկա ամենասպասուած փառատօններէն մէկն է, ուր կը ժամանեն հիւրեր, զբօսաշրջիկներ եւ բարձրաստիճան պաշտօնեաներ: Կը ցուցադրուի գինիի պատրաստութիւն, նաեւ տեղի կ՛ունենան գինիի համտեսում եւ վաճառք:

Մեղրի Եւ Հատապտուղների Փառատօն

Երկօրեայ այս փառատօն 2008-էն ի վեր կը խթանէ մեղուաբուծութիւնը, գիւղատնտեսութիւնը, արուեստներն ու արհեստները, ինչպէս նաեւ` զբօսաշրջութեան զարգացումը: Փառատօնը ամէն տարի տեղի կ՛ունենայ Տաւուշի մարզի Բերդ գիւղին մէջ, օգոստոս ամսուան ընթացքին:

Գաթայի Փառատօն

2014-էն ի վեր Վայոց ձորի Խաչիկ գիւղին մէջ կը կայանայ գաթայի փառատօնը, ուր այցելուները հնարաւորութիւնը կ՛ունենան վայելելու ազգային երգն ու պարը եւ ականատես ըլլալու գաթայի եւ արիշտայի պատրաստութեան: Փառատօնին կը ցուցադրուին արհեստի եւ արուեստի գործեր, մինչ մասնակիցները կը համտեսեն տեղւոյն վրայ պատրաստուած ամենամեծ գաթան եւ համայնքին բնորոշ համեղ ճաշատեսակներ:

Մեծ Փուռ Փառատօն

2015-էն ի վեր Գեղարքունիքի մարզի Սարուխան համայնքի բնակիչները մեծ խարոյկ մը կը վարեն` Փուռ, որ կը խորհրդանշէ գետնախնձորի բերքահաւաքը: Այս առիթով կը մատուցուի տեսակաւոր ուտեստներ, մեծ մասամբ պատրաստուած` «Փուռ»-ին մէջ: Նոյն առիթով կը կազմակերպուին խաղեր եւ մրցոյթներ:

Մշակութային Վերածնունդ Փառատօն

Սեպտեմբեր ամսուն, Դիլիջանի մէջ կը կայանայ Մշակութային վերածնունդի փառատօնը, որուն ընթացքին կը ցուցադրուին գորգարուեստի բացառիկ գործեր, արուեստի ստեղծագործութիւններ` կաւագործութեան, խեցեգործութեան, դարբնագործութեան, փայտագործութեան հետաքրքրական ցուցանմուշներ:

Ոչխարներու Խուզման Փառատօն

Այս փառատօնը առաջին անգամ կազմակերպուած է 2014-ին, անիկա ոչխարներու արագ խուզման փառատօն է: Մրցոյթին զուգահեռ նաեւ կայ ցուցահանդէս-վաճառք, ուր այցելուները կը համտեսեն եւ կը գնեն տեղական արտադրութեան ուտեստներ, խմիչքներ եւ ձեռային աշխատանքներ: Փառատօնին նպատակն է ծանօթացնել Վայոց ձորի եւ Սիւնիքի մարզերու տեղական արտադրութիւնը, աւանդոյթներն ու մշակոյթը:

Ոսկէ Ծիրան Փառատօն

Շարժապատկերի այս փառատօնը հիմնուած է 2004-ին, Երեւանի մէջ. անիկա ամէն տարի կը ներկայացնէ 120-150 ժապաւէններ` մրցութային եւ արտամրցութային տարբեր ծրագիրներով: Այս միջազգային փառատօնին նշանաբանն է` «Քաղաքակրթութիւններու ու մշակոյթներու խաչմերուկ»: Փառատօնի բացման արարողութեան տեղի կ՛ունենայ աւանդական ծիրանօրհնեքը:

***

Բացի վերը յիշուածներէն երեք տասնեակ փառատօներէն թուենք «Գարեջուրի փառատօն»-ը, «Համով-հոտով Երեւան»-ը, «Ուտեստ ֆեստ»-ը, «1000 տարուայ գիւղամէջ»-ը, «Հարթակ»-ը- «Թէյի եւ սուրճի փառատօն»-ը, «Հայբոյս փառատօն»-ը եւ այլն…

Առողջապահական

Մեր Տեսողութիւնը Պահպանող
Ուտելիքներ

Հաւասարակշռուած եւ առողջապահական սնունդը անհրաժեշտ է մեր մարմնին եւ մանաւանդ մեր աչքերուն առողջ գործունէութեան համար:

Ակնաբուժներու կարծիքով, կարգ մը ուտելիքներ կրնան բարելաւել տեսողութիւնը, ինչպէս նաեւ` կանխարգիլել յառաջացած տարիքի հետ կապուած աչքի հիւանդութիւնները: Անոնք կը յանձնարարեն հետեւողական կերպով սնունդին մէջ ներառել կենսանիւթերով, օմեկա 3-ով եւ անթիօքսիտաններով հարուստ ուտելիքներ:

Ստորեւ ցանկը` մեր տեսողութիւնը պաշտպանող ուտելիքներուն.

● Նարինջը, մանտարինը, կրիֆոնը… ասոնք սէ. կենսանիւթով հարուստ հզօր անթիօքսիտաններ են, որոնք կը կանխարգիլեն տարիքի հետ կապուած աչքի հիւանդութիւնները, ինչպէս` քաթարաքթը եւ մաքիլսար տեճեներէյշընը:
● խնձորը, որ նարինջին համեմատած` կրկնակի հզօր անթիօքսիտան է:
● Իւղոտ ձուկերը:
● Կարիդոսը:
● Քոլզայի իւղը:
● Ընկոյզը, որ կարեւոր քանակութեամբ էօ. կենսանիւթ կը պարունակէ:
● Կարմիր հատապտուղները:
● Հաւկիթը` շնորհիւ դեղնուցին պարունակած անթիօքսիտաններուն:
● Կովու լեարդը:
● Փրփրեմը, ինչպէս նաեւ` մութ կանաչ գոյնի բոլոր խոտերը:
● Պրոքոլին:
● Ծնեբեկը:
● Ստեպղինը:
● Եգիպտացորենը:
● Լոլիկը, մասնաւորաբար` թոմաթ սըրիզը:
● Ընդեղէնները:
● Ոլոռնը եւ կանաչ լուբիան:

Իսկ ծանօ՞թ էք մեր աչքերուն 4 գլխաւոր թշնամիներուն.

1.- Ծխախոտը` որպէս գլխաւոր թշնամի:
2.- Շաքարը` որպէս թաքուն թշնամի:
3.- Ընկճախտը` որպէս համր թշնամի:
4.- Արեւը` որպէս արհամարհուած թշնամի:

Վերջապէս նշենք, որ լուրջ ուսումնասիրութիւններ ապացուցած են, որ «գէշ ճարպեր»-ը որոնք առկայ են տապկուած ուտելիքներուն, ինչպէս նաեւ խոզապուխտի ընտանիքին պատկանող մսեղէններուն մէջ, անդարձ վնասներ կրնան պատճառել մեր տեսողութեան:

Մեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

 Սոխի Օգտագործման
Հետաքրքրական Տարբերակներ

Սոխը մի միայն համեղ ուտեստ չէ. անոր գործածութիւնը զուտ կերակուրներու եւ աղցաններու պատրաստութեամբ սահմանափակուած չէ, սոխը կրնաք գործածել այլ գործնական նպատակներով. տեսէք, թէ ինչպէ՛ս.

Եթէ տան մէջ սենեակի մը պատերուն գոյնը փոխած էք, բայց թարմ ներկին հոտը կ՛անհանգստացնէ ձեզ, առէք խոշոր մէկ-երկու սոխ, զանոնք կիսեցէք եւ սենեակին տարբեր անկիւնները զետեղեցէք: Շատ չանցած` ներկին անախորժ հոտը կը չքանայ:

***

Եթէ մեղուն խայթէ, անմիջապէս կիսուած սոխ մը դրէք խայթուածքին վրայ, որպէսզի ցաւը մեղմանայ: Անշուշտ առաջին առիթով բժիշկին կամ դեղագործին դիմեցէք:

***

Ոչ ծանր այրուածքի պարագային, սոխին թարմ հիւթը կը դարմանէ մորթը, կը մեղմացնէ ցաւը եւ կ՛արգիլէ, որ ջուրով լեցուն բշտիկներ գոյանան:

***

Կիսուած սոխի կտորները կ՛օգնեն, որ աւոքատոն իր կանաչ գոյնը պահէ ու չսեւնայ:

***

Սոխին կեղեւները մի՛ թափէք, զանոնք պահեցէք զատկուան հաւկիթները նաշխելու, եւ ինչո՞ւ չէ, հագուստեղէն ներկելու համար:

***

Եթէ ձեր դանակին շեղբը ժանգոտած է, զայն շփեցէք կիսուած սոխի կտորով մը: Արդիւնքէն գոհ պիտի մնաք:

***

Խորովածի շամփուրները եւ մետաղեայ ցանցը արագ եւ դիւրին մաքրելու համար դարձեալ օգտագործեցէք կիսուած սոխ մը: Գործի լծուեցէք, նախընտրաբար երբ ցանցը տակաւին գաղջ է:

Խոհագիր

Սեխի Անուշ

Բաղադրիչներ.

– 1 քիլօ մաքրուած եւ փոքր խորանարդաձեւ կտրտուած սեխ
– 700 կրամ փոշի շաքար
– Կէս կիտրոնի հիւթ
– Կէս կիտրոնի կեղեւի տաշուք
– Կասիայի փայտիկ մը

Պատրաստութիւն

Կաթսային մէջ փոխադրել կտրտուած սեխը, աւելցնել կիտրոնի հիւթը, կափարիչը փակել եւ թեթեւ կրակի վրայ եփել շուրջ 20 վայրկեան` պարբերաբար խառնելով:

Երբ սեխին խորանարդները իրենց ջուրը ձգեն, քիչ-քիչ աւելցնել փոշի շաքարը, կրկին խառնել, աւելցնել կիտրոնի կեղեւի տաշուքը եւ կասիան:

Կաթսային տաք կրակը զօրացնել եւ այս անգամ առանց կափարիչի կրկին եփել, մինչեւ որ անուշը թանձրանայ:

Տաք անուշը փոխադրել ապակեայ մաքուր շիշերու մէջ, կափարիչով ամուր փակել եւ շիշերը մէկ գիշեր գլխիվար պահել: Յաջորդ օրը շիշերը շարել չոր եւ զով դարանի մը վրայ, իսկ բանալէ ետք` սառնարանը:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Ճակատագրական Ուխտ

Հիփոկրէնի ես եմ` յամառ, ուխտաւոր,
Եւ կէս ճամբան զիս կը լըքէ Պեգասոս,
Այլ արբենալ աղբերակէն մշտահոս`
Դեռ կ՛երազե՜մ շալկած հողէ իմ սափոր:

Եւ սուրբ լերան կողերն ի վեր փառաւոր,
Քարուտ ճամբէն, յիմա՛րօրէն, փոսէ փոս,
Կը փորձեմ դեռ ես մագլցիլ յամր, անխօս,
Մինչ կը զգետնէ զիս յոգնութիւն մ՛անսովոր:

Ո՜վ ուխտ, հաւատքդ` իմ ճամբորդի ցուպս ամուր,
Կը քաշքըշէ զիս` ցորչափ վառ է քու հուր:
Ո՜վ ուխտ անմեռ` նուիրական աղբիւրին:

Եւ կասկածոտ ու գըլխիկոր` այլ յամառ,
Պիտի քալեմ` դերբուկ ճամբէն, յամրաբար:
Մինչեւ վերջին կայծն ուժերուս մարդկայի՜ն:

ԱՐՏԱՇԷՍ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ 

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Ծնողներուն համար երեխայ դաստիարակելը լուրջ մարտահրաւէր է: Դուք կը ցանկաք, որ ձեր զաւակը ըլլայ յաջողակ, խելացի եւ ինքնավստահ: Ահաւասիկ` 5 ոսկի կանոններ, որոնք, ըստ փորձառու մանկավարժներու, լաւագոյնս կը դաստիարակեն ձեր երեխաները:

-1-

Երեխային Ժամանակ Տրամադրեցէք

Երեխային համար նախատեսուած ժամանակը անցուցէք միայն ու միայն անոր հետ: Ո՛չ հեռատեսիլ, ո՛չ Դիմատետր, ո՛չ հեռախօս… Ո՛չ մէկ բան պէտք է խլէ երեխային համար նախատեսուած ժամանակը: Զաւկին հետ ժամանակ անցընել` կը նշանակէ ամէն ինչ մէկ կողմ դնել: Միասին կարդացէք անոր սիրելի հեքիաթը, ֆութպոլ խաղացէք, պտոյտ կազմակերպեցէք… տարբերակները շատ են:

-2-

Մի՛ Խրատէք, Այլ Ցոյց Տուէք Սեփական Օրինակով

Երեխան ամէն ինչ ձեզմէ կը սորվի: Երեխային պահուածքը ձեզ կ՛արտացոլացնէ: Այնպէս որ, տեւաբար հետեւեցէք, թէ ինչպէ՛ս կը պահէք դուք ձեզ` անոր ներկայութեան: Սորվեցէք ընդունիլ ձեր սխալը եւ ի հարկին ներողութիւն խնդրել, մի՛ ստէք, մի՛ հայհոյէք… այլապէս մի՛ զարմանաք, եթէ ձեր երեխան նոյն սխալները գործէ` ձեզ կապկելով:

-3-

Երեխային Սորվեցուցէք Օգնել Շրջապատի Մարդոց

Երեխային համար շատ կարեւոր է շրջապատի մարդոց եւ յատկապէս տարեկիցներուն հետ յարաբերութիւնը:

Երեխային սորվեցուցէք եւ սեփական օրինակով ցոյց տուէք, որ շրջապատի մարդոց պէտք է մշտապէս օգնել եւ աջակցիլ: Ան պէտք է վարժուի ընկերոջ հետ բաժնել իր խաղալիքները, միասին խաղալ… Կրնաք նաեւ միասին այցելել կարիքաւոր ընտանիքի մը եւ օգնութիւն ցուցաբերել:

-4-

Երեխային Յաճախ Շնորհակալութիւն Յայտնեցէք

Մասնագէտներ կը պնդեն, որ այն երեխաները, որոնց լաւ արարքին համար շնորհակալութիւն յայտնած են, աւելի երջանիկ ու ինքնավստահ կը մեծնան: Այնպէս որ, եթէ երեխան ձեզի բաժակ մը ջուր բերէ, խաղալիքները կամ սեղանը հաւաքէ, «Շնորհակալ եմ» ըսէք: Երեխան ինքն ալ կը սորվի շնորհակալ եւ երախտապարտ ըլլալ:

-5-

Երեխային Սորվեցուցէք Տեսնել Աւելի՛Ն

Շատ կարեւոր է, որ երեխան կարենայ լսել, տեսնել ու հասկնալ աւելին: Փոքր տարիքէն անոր ծանօթացուցէք տարբեր մշակոյթներու, տարբեր ազգութիւններու: Անոր համար այլազան գիրքեր գնեցէք ու միասին կարդացէք, նոր ոլորտներ բացայայտող ժապաւէններ դիտեցէք ու խաղացէք: Երեխային լայն աշխարհահայեացք անհրաժեշտ է:

Ի՞նչ Կրել Եւ Ի՞նչ Չկրել
Ամրան Տաք Օրերուն

Ամրան տաք եղանակին նուազագոյն չափով քրտնելու եւ օրը առաւելագոյն չափով տանելի դարձնելու համար տեսէք, թէ ի՛նչ կը թելադրեն փորձառու մարդիկ:

– Լա՛յն հագուստներ հագէք: Փաստուած է, որ կարճ եւ լայն հագուստները աւելի զով եւ թարմ կը պահեն, քան` շորթերը կամ մարմնին փակած փէշերը:

– Նախապատուութիւնը տուէք բամպակեայ ներքնազգեստներուն, հրաժարեցէք սենթեթիքներէն:

– Միշտ նախապատուութիւնը տուէք բաց գոյնի բամպակեայ հագուստներուն: Փաստուած է, որ անոնք նուազ կը տաքցնեն եւ աւելի թարմ կը պահեն:

– Շուքի տակ պահեցէք ձեր մարմինը` լայնեզր ծղօտէ գլխարկ կրելով առնուազն ծովափին:

– Երբ հնարաւոր է, հրաժարեցէք սանտալներէն, որոնք ոտքը կը քրտնեցնեն, նախապատուութիւնը տուէք բամպակեայ կարճ գուլպաներով հագցուող կօշիկներուն. ասոնք ձեր ոտքերը կը պաշտպանեն թէ՛ քրտինքէն եւ թէ՛ փոշիէն:

– Երկար մազերու պարագային, զանոնք միշտ դէպի վեր հաւաքեցէք, հիւսեցէք կամ գլխարկի մը տակ ամփոփեցէք:

– Որքան ալ զարմանալի թուի, տաք օրերուն երկար թեւով շապիկներ կրեցէք. անոնք ձեր թեւերը կը պաշտպանեն արեւուն տաք ճառագայթներէն եւ համեմատաբար աւելի զով կը պահեն:

– Խուսափեցէք զարդեղէններէն, յատկապէս` խոշոր եւ խճողուած տեսակներէն, որոնք յաւելեալ ծանրութիւն եւ նեղութիւն կը պատճառեն տաք եղանակին:

– Հրաժարեցէք կռնակին վրայ տեղաւորուող պայուսակներէն (պեքպեկ), ինչպէս նաեւ` ձեռքի մեծ պայուսակներէն, ուր հակամէտ էք թխմելու քիչ մը ամէն բան: Տաք օրերու ձեր պայուսակը թող ըլլայ թեթեւ, փոքրիկ եւ գործնական:

– Հրաժարեցէք տուպլիւրով հագուստներէն, որոնք կրկնակիօրէն տաքցնելու հակամէտ են:

– Վերջապէս, հրաժարեցէք օրուան տաք ժամերուն քարերով, սթրասներով, մետաղեայ զարդարանքներով հագուստներէն, որոնք աւելի ծանր ու տանջալի կը դարձնեն ձեր օրը:

Ձեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

Տան բոյսերուն տերեւները ամիսը անգամ մը շփեցէք նարինջի կեղեւով, որպէսզի ձեր սիրելի «փիսիկը» հեռու պահէք անոնցմէ:

***

Սառնարանի անախորժ հոտերը չքացնելու համար դարաններուն վրայ գինիի խցաններ կամ ածուխի կտորներ զետեղեցէք. զանոնք 15 օրը անգամ մը փոխարինեցէք նորերով:

***

Արդէն 80-ական թուականներէն ՆԱԶԱ-ն փաստած է, որ կարգ մը բոյսեր ապականած մթնոլորտը մաքրելու յատկութիւն ունին: Հետեւաբար թելադրելի է, որ տան տարբեր սենեակներուն մէջ բաղեղի եւ «Կեսուր մամայի լեզու»-ի թաղարներ զետեղէք վերոյիշեալ բոյսերուն յատկութիւններէն օգտուելու եւ տան մթնոլորտը մաքուր պահելու համար:

***

Այրած քիմքին արագ դարման գտնելու համար, եթէ տունը գինի ունիք, խոշոր ումպ մը ձեր բերնին մէջ որոշ ժամանակ մը պահեցէք: Սառոյցի կտոր մը նոյնպէս կրնայ մեղմել ցաւը: Նոյնքան ազդու է աղի ջուրով բերնի ողողումը:

***

Ձեր մազի խոզանակը մաքրեու համար զայն ամբողջ գիշեր մը մխրճեցէք տաք ջուրի մէջ, որուն 30 կրամ սոտա աւելցուցած ըլլաք:

***

Ամիսը անգամ մը ձեր ներքնակին վրայ սոտա ցանեցէք, քանի մը ժամ սպասեցէք, ապա ելեկտրական փոշեկուլով մաքրեցէք: Այսպիսով, մաքրած եւ թարմացուցած կ՛ըլլաք ձեր ներքնակը:

***

Ձեր յոգնած աչքերուն տակի մութ գոյնի հետքերը չքացնելու համար օգտագործեցէք սուրճի մրուրը` անոր քիչ մը մեղր աւելցնելով: Ստացուած թանձրուկը քսեցէք ձեր աչքերուն տակը, սպասեցէք 5-7 վայրկեան, ապա ցօղուեցէք:

***

Ծորակները մաքրելու եւ փայլեցնելու համար օգտագործեցէք ակռայի դեղը: Մածուկով շփեցէք ծորակը, առատ ջուրով ցօղուեցէք եւ, վերջապէս, մաքուր, չոր լաթով մը փայլեցուցէք:

Պտուղներ Մատուցելու
Հետաքրքրական Տարբերակ

Ամրան տաք օրերուն չկայ աւելի համեղ, հիւթեղ եւ զովացնող ուտեստ, քան` պտուղը: Այսօրուան էջով պտուղներու անսահման բարիքներուն մասին չէ, որ պիտի խօսինք: Տեսնենք, թէ հնարամիտ եւ ճաշակաւոր մարդիկ ինչպէ՛ս մտածած են մատուցել զանոնք:

Ստորեւ նկարին վրայ կը տեսնենք սիրամարգի տեսքով յարդարանք մը, ուր օգտագործուած են` աւոքատոն, պանանը, խնձորը, խաղողը, նարինջն ու մանտարինը: Վերջին երկուքը այս եղանակին կարելի է փոխարինել սալորով եւ դեղձով:

Բացի բաղադրիչներէն` անհրաժեշտ է նաեւ ձեռքի տակ ունենալ փայտէ շամփուրներ եւ ներկայանալի բաց աման մը:

Երեխաներու տարեդարձներուն յարմար տարբերակ մըն է զանոնք ուրախացնելու եւ զարմացնելու համար: Թերեւս նոյնիսկ պտուղ չսիրողները կրնան փորձութեան մատնուիլ…

Խոհագիր

Սմբուկով Ժիւլիէն

Ժիւլիէնը ընդհանրապէս կը պատրաստուի առատ սունկով, այսօրուան մեր բաղադրատոմսին մէջ անիկա փոխարինուած է սմբուկով: Եթէ սմբուկի բարեկամ չէք, կրնաք զանց ընել եւ փոխարէնը նոյն քանակութեամբ մանրուած սունկ գործածել:

Բաղադրիչներ

– 400 կրամ սմբուկ
– 200 կրամ հաւի խաշած միս
– 1 գլուխ սոխ
– Աղ

Թացանի բաղադրիչներ

– 1 ապուրի դգալ կարագ
– 1 ապուրի դգալ ալիւր
– Կէս բաժակ կաթ
– 2 ապուրի դգալ թթուասեր (sour cream)
– 1 ապուրի դգալ մայոնեզ
– 70 կրամ տաշուած պանիր
– Աղ, ճերմակ փոշի պղպեղ

Պատրաստութիւն

Հաւի խաշած միսը, սոխն ու սմբուկը կտրատել:

Սմբուկն ու սոխը տապկել, աւելցնել կտրտուած հաւի միսը, քանի մը վայրկեան եւս տապկել:

Վերը յիշուած բաղադրիչներով պատրաստել ճերմակ թացան մը, աւելցնել թթուասերն ու մայոնեզը. երբ եռալու սկսի, աւելցնել տապկուած նիւթերը եւ կրակը մարել:

Խառնուրդը լեցնել հողէ փոքրիկ ամաններու մէջ, երեսը տաշուած պանիր ցանել եւ նախապէս տաքցուած փուռի մէջ եփել, մինչեւ որ պանիրը հալի եւ ոսկեգոյն դառնայ:

Շաբթուան Մտածումը

 Աղօթք

Աստուա՛ծ իմ,

Ես հրաշքներ եւ տեսիլքներ չեմ խնդրեր, ես կը խնդրեմ ուժ` ամէն օրուան համար: Ինծի սորվեցուր փոքրիկ քայլերու արուեստը: Զիս դարձուր հետեւողական եւ պատրաստակամ, որպէսզի օրուան միապաղաղութեան մէջ ճիշդ ժամանակին կենամ զիս յուզող բացայայտումներու եւ փորձութիւններու առջեւ:

Ինծի սորվեցուր ճշգրիտ տնօրինել կեանքի ժամանակը: Նուիրէ ինծի ներքին ձայն, որպէսզի առանձնացնեմ այն, ինչ որ պէտք է ընեմ առաջին հերթին եւ ապա անցնիմ երկրորդին:

Քեզմէ կը խնդրեմ չափաւորութիւն եւ զսպուածութիւն, որպէսզի կեանքիս ընթացքին չթռչիմ եւ չսողամ, այլ կարենամ ծրագրել օրս,  օրուան ընթացքին կարենամ տեսնել բարձունքներն ու հեռուները:

Պահպանէ՛ զիս այն միամիտ հաւատքէն, որ այս կեանքին մէջ ամէն ինչ պէտք է հարթ ըլլայ: Տո՛ւր ինծի յատուկ գիտակցութիւն, որ դժուարութիւնները, ձախողութիւնները, պարտութիւնները եւ անյաջողութիւնները կեանքի բնական բաղադրիչներն են, որոնց շնորհիւ մենք կ՛աճինք եւ կը հասուննանք:

ԱՆԹՈՒԱՆ ՏԸ ՍԵՆԹ-ԷՔԶԻՒՓԵՐԻ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Հայկական լեռնաշխարհի բոյսերը ունին շատ հին ծագում: Անցեալին անոնցմէ շատերը բուժական նպատակներով կ՛օգտագործուէին տեսակաւոր հիւանդութիւններ բուժելով եւ վէրքեր դարմանելու համար: Մինչեւ իսկ անոնցմէ ոմանք կ՛օգտագործուէին ծերութիւնը կանխարգիլելու համար:

Հաւաստի աղբիւրներու համաձայն, Հայաստանի տարածքին կ՛աճին աւելի քան 300 ուտելի բոյսեր, որոնցմէ սակայն քիչեր կ՛օգտագործուին առօրեայ սնունդի մէջ կամ բուժական նպատակներով:

Այս տարի, առաջին անգամ ըլլալով, տեղի պիտի ունենայ «Ուտելի բոյսերը հայկական խոհանոցում» փառատօն` Լոռիի մարզի Դսեղ գիւղին մէջ: Փառատօնը կազմակերպողները համոզուած են, որ այս փառատօնը պիտի դառնայ շարունակական` այցելուներուն ծանօթացնելու Լոռիի մարզի բուսատեսակները, ինչպէս նաեւ` զարկ տալու շրջանի զբօսաշրջութեան:

Աւելուկ

Կենսանիւթերով եւ հանքայիններով հարուստ աւելուկի աւելի քան 12 տեսակ կայ Հայաստանի մէջ:

Բարբառներու մէջ աւելուկը կոչուած է` վիլուկ (Տաւուշ), աւելուկ (Լոռի), մջուկ (Ղարաբաղ): Աւելուկի մէկ տեսակը, որ թթու համ ունի, կը կոչուի թրթնջուկ. խաշած թրթնջուկի տերեւները կը դարմանեն բորբոքած լինտերը, արմատներէն կարմիր ներկ կը ստացուի, իսկ տերեւներով կարելի է մաքրել պղնձեայ իրերը, հիւթով` մելանի բիծերը:

Աւելուկը ժողովրդական բժշկութեան մէջ ամէնէն շատ օգտագործուած դեղաբոյսերէն է: Բուժական նպատակներով կ՛օգտագործուին անոր արմատները, տերեւներն ու սերմերը: Կերակուրներու պատրաստութեան մէջ կ՛օգտագործուին աւելուկի թարմ կամ չոր տերեւները` պատրաստելու համար համեղ եւ սննդարար կերակրատեսակներ, ապուրներ եւ աղցաններ: Հայերուս մօտ Մեծ պահքի շրջանին աւելուկով պատրաստուած ուտեստները սեղանէն անպակաս են եւ գրեթէ պարտադիր…

Նշենք, որ անցեալ յունիս 29-ին Վարդենիկ գիւղին մէջ (Գեղարքունքի մարզ), կայացաւ «Աւելուկի փառատօն»: Ներկաները մասնակցեցան աշխարհի ամենաերկար աւելուկի շարանի հիւսքի գործընթացին: Աշխարհի ամենաերկար աւելուկի հիւսքը գրանցուեցաւ «Դիւցազնագիրք» մրցանիշներու գիրքին մէջ:

Աւելուկով աղցանի բաղադրատոմս

Բաղադրիչներ` 1 փունջ նախապէս թրջուած չոր աւելուկ, 1 գլուխ սոխ, 3 պճեղ սխտոր, մանրուած ընկոյզ, նուռի հատիկներ, 1 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթ, 3 ապուրի դգալ ձէթ, աղ:

Սոխը մանրել եւ տաք ձէթին մէջ տապկել` մինչեւ թափանցիկ դառնայ, աւելցնել մանրուած աւելուկը: Ճզմուած սխտորը եւ աղել: Երբ աւելուկը փափկանայ եւ եփի, խառնուրդը պարպել ներկայանալի ամանի մը մէջ, աւելցնել կիտրոնի հիւթը եւ մանրուած ընկոյզը: Երեսը զարդարել նուռի հատիկներով:

Եթէ ձեր ապրած երկիրը աւելուկ չկայ, այսուհետեւ զայն ապահովեցէք Հայաստանէն: Աւելուկի հիւսքերը թեթեւ են, մատչելի եւ ամէնուրեք կը վաճառուին:

Մեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

Թէյի Գործածուած Ծրարիկները
Երկրորդ Անգամ Գործածելու Տարբերակները

Կարդացէք այս գրութիւնը եւ այսուհետեւ ձեր գործածուած թէյի ծրարիկները անմիջապէս աղբամանը մի՛ թափէք:

Գործածուած թէյի ծրարիկները կրկին գործածելու հետաքրքրական տարբերակներ

1

Կը հանգստացնեն աչքերը: Գործածուած ծրարիկներուն վրայ մաքուր ջուր աւելցուցէք եւ սառնարանը պահեցէք առնուազն ժամ մը, ապա զանոնք դրէք ձեր կոպերուն վրայ` երբեմն աչքերը թարթելով: Կանաչ եւ սեւ թէյը ունին հակաբորբոքային յատկութիւններ, անոնք ոչ միայն կը հանգստացնեն յոգնած ու կարմրած աչքերը, այլեւ կը դարմանեն արեւի թեթեւ այրուածքները եւ կարգ մը խայթուածքներ:

2

Կը թարմացնեն շունչը: Բերանի ողողումը թունդ թէյով` կը չքացնէ տհաճ հոտը: Թաց, գաղջ ծրարիկը բերնին մէջ պահելով` կարելի է, դարմանել աֆթը եւ բերնին այլ բորբոքումները:

3

Կը հանդարտեցնէ ոտքերը: Գաղջ ջուրով լեցուն տաշտին մէջ քանի մը գործածուած ծրարիկ նետելով` ոտքերը մխրճել ջուրին մէջ: Ոտքերու այս լոգանքը կը չէզոքացնէ քրտինքի գէշ հոտը նաեւ կը փափկացնէ եւ կը հանգստացնէ յոգնած ոտքերը:

4

Կը չեզոքացնէ զանազան տեսակի անախորժ հոտերը: Այսպէս, գործածուած եւ չոր թէյի ծրարիկներ զետեղելով սառնարանին դարաններուն վրայ, աղբի դոյլին յատակը, մարզանքի կօշիկներուն մէջ կամ կատուներու կղկղանքի յատուկ տաշտերուն մէջ` կարելի է դիւրաւ ձերբազատիլ անախորժ հոտերէն:

5

Կը պարարտացնէ բոյսերուն հողը: Թէյը աժան եւ ազդու պարարտացուցիչ է: Գործածուած թէյի ծրարիկներ զետեղելով հողին մէջ եւ հողը յաճախ ջրելով, որպէսզի ծրարիկները խոնաւ մնան, խոնաւ կը մնայ նաեւ հողը եւ սնունդ կ՛առնէ թէյի տերեւներէն:

6

Մժեղները հեռու քշելու համար: Խնկամանին մէջ թէյի չոր ծրարիկներ վառելով` կարելի է հեռացնել ճանճերն ու մժեղները: Աւելի ազդու են սեւ թէյի, կիտրոնով կամ խնկունիով թէյի ծրարիկները:

Բացի այս վեց տարբերակներէն` օգտագործուած թէյի չոր ծրարիկները կարելի է երկրորդ անգամ գործածել.

– Բորբոքած լինտի կամ ակռայի ցաւը ժամանակաւորապէս դարմանելու համար:
– Սարդերն ու մուկերը հեռու պահելու համար:
– Ձեռքերուն վրայէն ձուկի, սոխի կամ սխտորի անախորժ հոտը չէզոքացնելու համար:
– Լոգարանին մէջ` յոգնած մարմինը թուլացնելու եւ հանգստացնելու համար:
– Բոյսերուն տերեւները փոշազերծելու եւ փայլեցնելու համար. (օգտագործել խոնաւ ծրարիկներ):
– Գորգերը մաքրելու համար:
– Փայտեայ կահոյքը փայլեցնելու համար:
– Ապակիները մաքրելու համար:

Գեղեցկագիտական

Ձմերուկով Բնական Դիմակներ

Քիչեր գիտեն, որ գեղեցիկ, թարմ ու առողջ մորթ ունենալու համար մեծ գումարներ վատնելու կարիք չկայ, քանի որ բնութիւնը արդէն  իսկ մեզի տուած է անհրաժեշտ բոլոր բաղադրիչները:

Գեղեցկագիտական դիմակներու պատրաստութեան համար կարելի է օգտագործել տունը, ձեռքի տակ գտնուող պտուղներն ու  բանջարեղէնները: Օրինակ` հիանալի խնամքի միջոց է եղանակի պտուղներէն` ձմերուկը, որ այս օրերուն բոլորիս սառնարաններուն մէջ առկայ է:

Ստորեւ կը ներկայացնենք բնական դիմակներ, որոնց գլխաւոր բաղադրիչը ձմերուկն է:

Դիմակ Չոր Մորթի Համար

Հարիչէ անցընել մէկ բաժակ կտրտուած ձմերուկն ու մէկ պանանը, ստացուած թանձրուկը տարածել դէմքին եւ պարանոցին վրայ. սպասել 10-15 վայրկեան ապա ցօղուել դէմքը:

Ձմերուկով պատրաստուած դիմակը յարմար է նաեւ իւղոտ մորթի համար, սակայն այդ պարագային, պանանը պէտք է փոխարինել ապուրի դգալ մը թանձր մածունով:

Երիտասարդացնող Դիմակ

Ձմերուկով դիմակները շատ օգտակար են յոգնած ու ծերացող մորթին համար: Անոնք ոչ միայն կը թարմացնեն մորթը, այլ նաեւ կը վերականգնեն անոր առաձգականութիւնը:

Ձերուկը յարիչէ անցընել, ստացուած թանձրուկին մէջ թաթխել բամպակեայ ճերմակ, մաքուր լաթ մը, ապա զայն ծածկել դէմքին վրայ: Ձգել 10-15 վայրկեան, յետոյ դէմքը ցօղուել գաղջ ջուրով:

Նոյն նպատակով, նոյնքան ազդու է ձմերուկով եւ մեղրով պատրաստուած դիմակը:

Լուսաւոր Գաղափարներ

Հին Իրերուն
Երկրորդ Կեանք Մը Տանք

Տեսէք, թէ հնարամիտ եւ ստեղծագործ միտք ունեցող մարդիկ ինչպէ՛ս երկրորդ կեանք մը տուած են իրենց հին, անգործածելի իրերուն: Ո՞րու մտքէն կ՛անցնի, որ հին կիթառ մը կը վերածուի պատէն կախուող զարդի, ուր կարելի է ցուցադրել փոքրիկ գեղօրներ կամ բոյսի թաղարներ, իսկ հնաոճ, անգործածելի պատկերասփիւռ մը` խմիչքի շիշերու «պար»-ի մը… Մինչեւ իսկ գիրքերը կարելի է խմբելով, կապելով եւ կեդրոնը փոքրիկ թաղար մը զետեղելու չափ բացուածք մը բանալով` վերածել իւրայատուկ գեղօրի մը:

Հետեւաբար որեւէ իրէ ձերբազատելէ առաջ մտածեցէք, թէ ինչպէ՛ս կարելի է երկրորդ կեանք մը տալ անոր:

Խոհագիր

Կոճապղպեղով Լիմոնատ

Բաղադրիչներ

– 1 բաժակ կիտրոնի հիւթ
– 3 բաժակ ջուր
– 1 բաժակ շաքար
– 1/4 բաժակ կոճապղպեղ
– Խնկունիի ճ    իւղեր` մատուցելու համար

Պատրաստութիւն

Փոքրիկ կաթսայի մը մէջ լեցնել շաքարը ու մէկ բաժակ ջուրը, աւելցնել կոճապղպեղի շերտերը եւ միջին ուժգնութեամբ կրակի վրայ մերթ ընդ մերթ խառնել, մինչեւ որ եռայ: Երկու վայրկեան եռալէ ետք կաթսան կրակին վրայէն հանել: Ձգել շուրջ կէս ժամ, ապա խառնուրդը քամոցէ անցընել:

Մեծ սափորի մը մէջ խառնել քամոցէ անցած հեղուկը, աւելցնել մնացեալ երկու գաւաթ ջուրը եւ մէկ բաժակ կիտրոնի հիւթը:

Ստացուած օշարակը լեցնել սառոյցով լեցուն բաժակներու մէջ եւ զարդարել խնկունիի ճիւղերով:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Իմ Հողը

Աշնանամուտ է… Իմ լեռնաշխարհն է շողում ոսկեւոր,
Մասիսի վրայ լոյսի ծուէն է ձիւնը նորապատ…
Քայլում եմ, քայլում… Չգիտեմ սակայն, թէ ի՞նչ խօսքերով
Եւ ինչպէ՞ս լինեմ ես շնորհապարտ
Նրանց, որ հողն այս, փոքրիկ այս հողը` նման նշխարի,
Փրկել դարերից, փրկել դաւերից ագահ աշխարհի,
Փրկել են, բերել ու ինձ շնորհել…

Միայնութեան մէջ յաճախ եմ խորհել,
Ես ի՞նչ կ՛անէի, եթէ չլինէր հողն այս մի պատառ,
Թէ ճամբիս վրայ չխշշար բարդին այս բարձրակատար,
Թէ չշնչէի բուրմունքն այս հողի, ուրցի, փշատի,
Թէ աշնան քամին թոնրի հոտն առած, դէմս չվազէր,
Թէ չշրջէի ճանապարհներին հին Արտաշատի,
Եւ աւերակն այս քարէ լռութեամբ
Ինձ նախնիներիս պատգամը չասէր:

Ես ի՞նչ կ՛անէի, եթէ չլինէր հողն այս մի պատառ,
Ինչո՞վ կը լցուէր անհունը հոգուս,
Երակների մէջ իմ արիւնատար
Ինչպէ՞ս կը խայտար եւ ինչպէ՞ս դէպի սիրտս կը հոսէր
Այն զգացումը,
Որ հողէ մարդուն դարձնում է աստուած
Եւ կոչւում է սէր…
Ինչպէս աւիշը ծառաբունն ի վեր,
Նա մայր հողից է բարձրանում իմ մէջ երակ առ երակ,
Մի բուռ սրտիս մէջ դառնում է անծուխ, անբոց մի կրակ,
Այրում է, տանջում,
Եւ այնպէս քաղցր է այդ տանջութիւնը…

Եւ տանջութիւնն այդ գուցէ հէնց ինքը` երջանկութիւնն է…

ՎԱՀԱԳՆ ԴԱՒԹԵԱՆ

Այսօր ( 15 օգոստոս 1922)  Վահագն Դաւթեանի ծննդեան օրն է:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Մասնագիտութեամբ ճարտարապետ Նարինէ Փոլատեանը ծնած է Լիբանան եւ շուրջ մէկուկէս տարի առաջ տեղափոխուած է Հայաստան:

Նարինէ խաչքարագործ դառնալու նպատակ չունէր, ամէն ինչ պատահականութիւն էր: Անգամ մը ան Արամի փողոցի վրայ կը տեսնէ Համբարձումեաններու խաչքարի արուեստանոցը եւ կ՛որոշէ խաչքարագործ դառնալ:

Շուրջ մէկ տարի Նարինէ խաչքարագործութիւն կը սորվի, իսկ հիմա արդէն ինքնուրոյն կ՛աշխատի եւ կը ստեղծագործէ:

Անցորդներուն զարմանքն ու հակազդեցութիւնները կ՛ուրախացնեն զինք: Կը սիրէ ձեռքի աշխատանքը, որ իր իսկ խօսքերով, աշխատանք չէ, այլ` ուրախութիւն:

Նարինէն երկուշաբթիէն ուրբաթ Արամի փողոցի արուեստանոցն է, ժամը 9:00-էն երեկոյեան 6:00-ը: Ճիշդ է, որ ծանր աշխատանք է, բայց ան երբեք չէ զղջացած առած քայլին համար եւ շատ ուրախ է: «Երաժշտութիւն կը դնեմ, եւ ես ու քարը խօսելու կը սկսինք», կ՛ըսէ ան:

Արուեստանոցի տղաքը հաճոյքով կ՛աշխատին Նարինէին հետ. «Ան չի վախնար սորվելէ եւ հարցնելէ. հակառակ որ ծանր աշխատանք է, ան երբեք չի դժգոհիր», կը վկայեն տղաքը:

Նարինէն յաճախ կը պատմէ, որ ընտանիքը եւ յատկապէս մայրը դէմ եղած են իր որոշումին` «խաչքարագործութիւնը աղջկայ գործ չէ» պատճառաբանելով, բայց արդէն քիչ-քիչ ընտելացած են գաղափարին:

Նարինէն կը յուսայ, որ օրին մէկը ծնողներն ալ կը համոզուին եւ Հայաստան կը տեղափոխուին. «Եթէ քարին հետ լեզու գտայ, այս հարցին ալ լուծում կը գտնեմ», կ՛ըսէ մեղմ, ժպտադէմ եւ ինքնավստահ երիտասարդուհին:

Նկարին վրայ կը տեսնենք խաչքարը, որուն վրայ աշխատած է Նարինէն: Այս խաչքարը կրկնօրինակն է Հին Ջուղայի խաչքարներէն մէկուն (1031 թ.), որ ոչնչացուած է Ազրպէյճանի կողմէ, 1990-2006 թուականներուն:

Մեր Զաւակները Եւ Մենք

 Երեխային Սորվեցնել
Շնորհակալ Ըլլալ

Ձեր երեխան կը բանայ ստացած նուէրը եւ փնթփնթալով` կը բացականչէ` «Ես ասկէ ունիմ», կամ` «Աղուոր չէ…»:

Ի՜նչ անյարմար իրավիճակ, մանաւանդ երբ նուիրողները մեծ հայրիկն ու մեծ մայրիկն են եւ կամ` բարեկամներ: Որպէսզի խուսափիք նման տեսարաններէ, ձեր զաւկին շատ կանուխէն պէտք է սորվեցնէք շնորհակալ ըլլալ` առաջին հերթին դուք օրինակ ծառայելով:

Նոր տարուան կամ տարեդարձի նախօրեակին ձեր զաւկին համբերութեամբ բացատրեցէք, որ ինք նուէրներ պիտի ստանայ, կրնայ պատահիլ, որ կարգ մը նուէրներ իր ճաշակին չըլլան, բայց եւ այնպէս նուէրը պէտք է բանայ նուիրողին ներկայութեան եւ ժպիտով անմիջապէս «շնորհակալ» եմ» ըսէ: Անոր յստակօրէն բացատրեցէք, որ նուիրողը երկար մտածեր ու փնտռեր է այդ նուէրը` զինք ուրախացնելու համար եւ, հետեւաբար, կոպիտ խօսք մը շատ վիրաւորական պիտի ըլլայ:

«Բարե՛ւ», «շնորհակալ եմ» եւ «ներողութի՛ւն» բառերը երեխան շատ կանուխէն պէտք է իւրացնէ եւ մանաւանդ` տեղին գործածէ:

Ուղեղին Գործունէութիւնը
Խթանող Ուտելիքներ

Բոլորս ալ գիտենք, թէ որքանո՛վ մեր որդեգրած սննդամթերքը կ՛ազդէ մեր առողջութեան, ինչպէս նաեւ մեր գործարաններու առողջ կամ վատ գործունէութեան վրայ: Այս սիւնակով կը ներկայացնենք ցանկը  այն սննդամթերքներուն, որոնք դրական ազդեցութիւն կը գործեն մեր ուղեղին առողջ գործունէութեան:

1.- «Լաւ» ճարպերով հարուստ աւոքատոն
2.- Ճակնդեղը
3.- Պրոքոլին
4.- Կարոսը (սելըրի)
5.- Հնդկընկոյզի իւղը
6.- Սեւ տուրմը
7.- Հաւկիթի դեղնուցը
8.- Ձէթը
9.- Խնկունին
10.- Սալմոն ձուկը

Այս տասնեակին կու գան աւելնալու` ընկոյզը,  կարմիր կամ սեւ չոր լուբիան, շոմինը, ամբողջական հատիկները, քրքումը, հատապտուղները:

«Լաւ» իւղերով, կենսանիւթերով եւ հանքայիններով հարուստ վերը նշուած բոլոր ուտեստները մեր սննդականոնին աւելցնելով եւ հետեւողական ձեւով սպառելով` կ՛ապահովենք մեր ուղեղին առողջ գործունէութիւնը` մինչեւ խոր ծերութիւն:

Ասփիրինի Օգտագործման
Հետաքրքրական Տարբերակներ

Գիտէի՞ք, որ ցաւազերծող ասփիրինը կարելի է օգտագործել այլ նպատակներով: Ստորեւ կը ներկայացնենք քանի մը հետաքրքրական տարբերակներ:

-1-

Դէմքին Բշտիկները Բուժելու Համար

Ասփիրինը հակաբորբոքային յատկութիւն ունի: Քանի մը դեղահատ լուծեցէք կիտրոնի հիւթի մէջ եւ ստացուած խառնուրդը ականջ մաքրելու ծառայող բամպակի միջոցով զետեղեցէք բշտիկներուն վրայ: Քանի մը վայրկեան սպասեցէք, ապա ցօղուեցէք: Քանի մը օր կրկնեցէք, մինչեւ որ արդիւնքի հասնիք: Ուշադի՛ր, այս խառնուրդը կարելի չէ օգտագործել բաց վէրքերու, բշտիկներու վրայ:

-2-

Քրտինքի Հետքերը Մաքրելու Համար

Եթէ բաց գոյնի հագուստներու եւ շապիկներու թեւերուն տակ քրտինքի հետքեր կան եւ սովորական միջոցներով չեն մաքրուիր, քանի մը ասփիրինի հատիկ լուծեցէք տաք ջուրի մէջ եւ ստացուած թանձրուկը քսեցէք քրտինքի արատին. սպասեցէք ամբողջ գիշեր մը եւ յաջորդ օրը լուացէք:

-3-

Խայթուածքը Մեղմացնելու Համար

Ասփիրինի դեղահատ մը լուծեցէք ապուրի դգալ մը ջուրի մէջ եւ խառնուրդը քսեցէք մժեղի խայթուածքին վրայ, քանի մը վայրկեանէն ցաւն ու անհաճոյ զգացումը կը չքանան:

-4-

Չորցած Կրունկները Փափկացնելու Համար

Կիտրոնի հիւթին մէջ քանի մը դեղահատ ասփիրին լուծեցէք եւ խառնուրդը քսեցէք ձեր չորցած կրունկներուն: Խոնաւ եւ տաք անձեռոցով մը փաթթեցէք եւ սպասեցէք քանի մը վայրկեան: Երբ մորթը արդէն փափկացած է յատուկ քարով ձերբազատեցէք մեռած բջիջներէն:

-5-

Մազի Թեփէն Ձերբազատելու Համար

Երկու դեղահատ լուծեցէք ձեր սովորական շամփուէնին մէջ եւ սովորականին պէս լուացէք ձեր մազերը: Այս միջոցը ոչ միայն կը չքացնէ թեփը, այլեւ առողջ տեսք կու տայ մազերուն:

-6-

Ծաղիկներուն Կեանքը Երկարելու Համար

Միջակ չափի ծաղկամանի ջուրին կէս դեղահատ ասփիրին աւելցնելով ծաղիկներուն կեանքը կ՛երկարէք: Ուշադի՛ր, չափազանցելու պարագային հակառակ արդիւնքի կը հասնիք:

-7-

Լոգարանը Մաքրելու Համար

Լոգարանին որոշ մասերուն վրայ կուտակուած աղտերը մաքրելու համար 5 հատ ասփիրին լուծեցէք ջուրի մէջ, հեղուկը լեցուցէք սփռող շիշի մէջ եւ սփռեցէք աղտերուն վրայ: Սպասեցէք կէս ժամ, ապա յատուկ սպունգով կամ խոզանակով շփեցէք ու ցօղուեցէք:

Ձեր ուշադրութեան կը յանձնենք, որ շատեր գերզգայնութիւն ունին ասփիրինին հանդէպ, եթէ դուք եւս այդ անձերէն էք, կտրուկ հրաժարեցէք օգտուելէ անոր բարիքներէն` լուրջ բարդութիւններէ խուսափելու համար:

Հին Գուլպաներուն Երկրորդ
Կեանք Մը Տանք

Հինցած գուլպաներ, ծակած գուլպաներ, անզոյգ գուլպաներ… Ահաւասիկ 3 հետաքրքրական տարբերակներ` զանոնք կրկին օգտագործելու:

1.- Թաղարի Ծածկոյթներ

Հոս անշուշտ խօսքը կը վերաբերի երեխաներուն սիրուն ու գունաւոր գուլպաներուն, որոնք զանազան պատճառներով անզոյգ մնացած են: Զանոնք անցուցէք փոքրիկ թաղարներու վրայ եւ ուրախ անկիւն մը ստեղծեցէք:

2.- Հովը Կտրող Երկար Բարձիկներ

Նայած ձեր դրան լայնքին, քանի մը անզոյգ գուլպայ իրարու միացուցէք ու կարեցէք, մէջը որեւէ բան թխմեցէք, ծայրամասերը եւս կարեցէք եւ, այսպիսով, կը ստանաք ձմրան եղանակին ցուրտ հովի հոսանքը կտրող երկար բարձիկներ:

3.- Բջիջայինի Ապահով Գրպան

Ընտրեցէք պիրկ հիւսուածլով մարզական գուլպայ մը, կտրեցէք ոտքի բաժինը, գուլպան անցուցէք ձեր թեւին, արմուկէն վեր, մէկ կամ երկու անգամ ծալեցէք եւ բջիջայինը մէջը տեղաւորեցէք: Այս միջոցը շատ յարմար է մարզասրահը կամ ճոկինկի ժամանակ:

Խոհագիր

 Սիսեռով Եւ Սմբուկով Աղցան

Բաղադրութիւն

250 կրամ խաշած սիսեռ
2 հատ միջակ չափի սմբուկ
1 միջակ սոխ
2 պճեղ սխտոր
4 ապուրի դգալ մանրուած ազատքեղ
2 ապուրի դգալ ձէթ
1 ապուրի դգալ խնձորի քացախ
2 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթ
Աղ, կարմիր փոշի պղպեղ, քիմիոն

Պատրաստութիւն

Սմբուկը 2 սմ խորանարդաձեւ կտրատել, վրան աղ ցանել եւ ձգել 15 վայրկեան: Սմբուկները փոխադրել ծծուն թուղթի վրայ, որպէսզի ցամքին: Ձէթը տաքցնել եւ սմբուկները տապկել, մինչեւ որ ոսկեգոյն դառնան:

Աղցանի ներկայանալի ամանի մը մէջ խառնել կիսալուսնաձեւ շերտուած սոխը, ճզմուած սխտորը, մանրուած ազատքեղը, կիտրոնի հիւթը, քացախը եւ համեմները: Վերջաւորութեան աւելցնել սիսեռն ու տապկուած սմբուկները, խառնել եւ սառնարանը պահել առնուազն 2 ժամ:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Խաչքար

Տատասկների, քարերի մէջ,
Քամիների, արեւի մէջ,
Ձիւների մէջ, շոգ ու տօթի,
Այսպէս մենակ, այսպէս ոտի,
Այսպէս խոնարհ, այսպէս ըմբոստ,
Այսպէս փխրուն, այսպէս շիտակ,
Այսպէս խրթին ու այսպէս պարզ
Կանգնել է նա երկնքի տակ…
Կանգնել է նա արեւի դէմ,
Որպէս թախիծ ու խղճի սիւն,
Կանգնել է նա դարերի դէմ,
Որպէս խաչուած գեղեցկութիւն…

ՎԱՀԱԳՆ ԴԱՒԹԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Երեխան դպրոցին պատրաստել ըսելով` շատ ծնողներ կը հասկնան զայն գիտելիքներով (գրել, կարդալ, թուաբանական հմտութիւններ) զինելը: Մինչդեռ դպրոցին նախապատրաստել ըսելով` առաջին հերթին պէտք է հասկնալ.

Ա.- Ինքնուրոյնութիւն

Երեխան նախքան դպրոց յաճախելը` պէտք է տիրապետէ առանձինը հագուիլ-հանուելու, ուտելու, պայուսակը դասաւորելու, բաղնիք երթալու, լուացուելու, զինք յուզող հարցեր տալու, խնդրանք մը արտաբերելու եւ այլ նմանօրինակ տարրական հմտութիւններու: Դժբախտաբար շատ մը տուներէ ներս ծնողները այս հմտութիւններուն ուշադրութիւն չեն դարձներ` տեղի-անտեղի երեխային ձեռք երկարելով, «օգնելով», իսկ երեխան կը մնայ ուրիշէն կախեալ:

Բ.- Ուշադրութիւնը Կեդրոնացնելու Կարողութիւն

Ծնողը կը նկատէ, որ իր երեխան կը դժուարանայ իր ուշադրութիւնը երկար ժամանակով կեդրոնացնել միեւնոյն գործին կամ դասին վրայ: Ասիկա անհանգստութեան առիթ պէտք չէ ըլլայ. նման երեւոյթ այս տարիքի երեխաներուն համար բնական է: Պատճառը կրնայ ըլլալ երեխային մտաւոր կամ ֆիզիքական ծանրաբեռնուածութիւնը: Հնարաւոր է, որ ան օրուան ընթացքին բաւարար չի քնանար, չի հանգստանար, եւ ատիկա կ՛ազդէ կեդրոնացումին եւ ուշադրութեան վրայ: Հետեւաբար երեխայի վարքին հետ կապուած փոփոխութիւնները պէտք է ուշադրութեան առարկայ դառնան: Պէտք է անպայման պարզել երեխային դժուարութիւններուն պատճառները:

Գ.- Խօսքի Զարգացում

Ծնողները կրնան նպաստել երեխայի խօսքի զարգացման բառերը ճիշդ արտասանելով, երեխային սխալ արտասանութիւնները սրբագրելով:

Դպրոց երթալէ առաջ երեխան պէտք է տիրապետէ բանաւոր խօսքին, ճիշդ արտասանէ իրեն ծանօթ բառեր, ազատ եւ անկաշկանդ խօսի, միտքը կարենայ արտայայտել, հեքիաթներու եւ պատմութիւններու մասին տրուած հարցումներուն պատասխանէ, հարցում հարցնէ, գոց յիշէ կարճ ոտանաւոր մը եւ այլն…

Դ.- Լսելու Կարողութիւն

Լսել կարենալը շատ կարեւոր հմտութիւնը է, որ երեխային պիտի օգնէ գիտելիքներ ձեռք բերել: Երեխային լսել սորվեցնելու քանի մը միջոցներ կան, սակայն ամենագործնականը նախադպրոցական տարիքի երեխային հեքիաթներ եւ պատմութիւններ կարդալն է, խօսքի զարգացումը գրագիտութիւնը կախեալ է երեխան շրջապատող միջավայրին մէջ հնչող խօսքերէն:

Առողջապահական

6 Ուտելիքներ, Որոնք Կրնան
Անքնութիւն Պատճառել

Քունի որակին վրայ կ՛ազդեն խումբ մը գործօններ, որոնց կարգին` ուտելիքները, որոնք կ՛օգտագործենք օրուան ընթացքին եւ յատկապէս քնանալէ առաջ: Ստորեւ կը ներկայացնենք անքնութիւն պատճառող 6 ուտելիքները.

1.- ՏՈՒՐՄԸ, որովհետեւ քաքաոն մեծ քանակութեամբ քաֆէին կը պարունակէ:

2.- ԿԾՈՒ ՈՒՏԵԼԻՔՆԵՐԸ, որովհետեւ կը բարձրացնեն մարմնին ջերմաստիճանը, կ՛արագացնեն արեան շրջագայութիւնը, որոնց պատճառով սրտի զարկերը կրնան արագանալ,  եւ քնանալը շատ աւելի դժուար կը դառնայ:

3.- ՓԻԾԱՆ, որ պատրաստուած է իւղոտ պանիրներով եւ թացանով, յաճախ կ՛ուտուի կազաւորուած խմիչքներու հետ, իսկ այս բոլորը բացառաբար կ՛ազդեն քունի որակին վրայ:

4.- ԿԱՆԱՉ ԹԷՅԸ, որովհետեւ մեծ քանակութեամբ քաֆէին կը պարունակէ, հետեւաբար թելադրելի է զայն փոխարինել խոտաբոյսերով տարբերակը:

5.- ԻՒՂՈՏ ՈՒՏԵԼԻՔՆԵՐԸ, որովհետեւ անոնք փքուածութեան եւ կազերու պատճառ կը դառնան եւ լրջօրէն կը խանգարեն քունը` տհաճ զգացողութիւններ պատճառելով:

6.- ՋՈՒՐԸ, այո, օրուան ընթացքին ջուր խմեը չափազանց անհրաժեշտ եւ առողջապահական է, սակայն քնանալէ կարճ ժամանակ առաջ ջուր խմելը կրնայ գիշերը քունի ընթացքին յաճախակի միզարձակման ցանկութիւն յառաջացնել եւ քունը խանգարել:

Տան Յարդարանք

Դիւրին Իրագործելի Եւ Ոչ
Ծախսալից 3 Յարդարանքներ

Թղթախաղի Քարտերով Ժամացոյց

Տան մէջ մերկ պատ մը զարդարելու համար կարելի է դիմել այս հնարքին, իսկ երեխաներու սենեակին պարագային, քարտերը կարելի է փոխարինել «Մոնոփոլի»-ի կամ «Ունօ-»ի քարտերով:

Տեղ Չգրաւող Սեղան

Այս շատ գործնական սեղանին պատրաստութեան համար շատ հաւանաբար դիմէք ատաղձագործի մը օգնութեան: Ինչպէս նկարը կը հաստատէ, անիկա թէ՛ տեղ չի գրաւեր եւ թէ՛ կ՛օգտագործուի աշխատելու եւ կարգ մը իրեր դասաւորելու:

Իւրայատուկ Սեղան

Հին համայնագիտարաններ, որոնք սնտուկներու մէջ դիզուած կը փոշոտին, կարելի է օգտագործել` անոնցմով հետաքրքրական սեղանի «ոտք» մը պատրաստելով: Ինչպէս նկարը ցոյց կու տայ, զանոնք պէտք է վրայ-վրայի շարել որոշ դիրքով եւ ապա ծածկել ապակեայ կամ փայտեայ կլոր կամ ձուաձեւ երեսով մը:

Մեր Առօրեան Դիւրացնող
Հնարքներ

-1-

Այրած տապակին յատակը մաքրելու համար պէյքինկ սոտա ցանեցէք եւ 2 սմ ջուրով ծածկեցէք: Մէկ ժամ ետք սպունգին կարծր երեսով մաքրեցէք:

-2-

Կահոյքին վրայէն շան կամ կատուի մազերը հաւաքելու համար կան կպչուն երիզներ, յատուկ խոզանակներ կամ ձեռնոցներ: Ասոնց մասամբ կը փոխարինեն նաեւ տան մաքրութեան ատեն օգտագործուող ձգախէժէ ձեռնոցները:

-3-

Խցուած խողովակ մը բանալու համար լուացարանին ծակին մէջ ապուրի դգալ մը պէյքինկ սոտա լեցուցէք, ապուրի դգալ մըն ալ աղ աւելցուցէք եւ գաղջ քացախ լեցուցէք: Ձեռքի տակ եռացած ջուր ունեցէք եւ խառնուրդին վրայ թափեցէք: Խառնուրդը պիտի փրփրի եւ շատ չանցած` ձեր լուացարանին խցուած խողովակը պիտի բացուի:

-4-

Երկար ժամանակ գործածուած բարձերը իրենց վրայ թոներով մեռած բջիջները եւ մանրէները հաւաքած կ՛ըլլան: Զանոնք լուացէք լուացքի մեքենային մէջ, բայց որպէսզի անոնց միջուկը չտուժէ եւ բարձերը փափուկ դուրս գան, մեքենային մէջ թենիսի գնդակ մը դրէք. վերջինս չի ձգեր, որ բարձին միջուկը կծկուի, մէկ կողմ հաւաքուի եւ տձեւ դառնայ:

-5-

Մետաղեայ զարդերը մաքրելու համար օգտագործեցէք ակռայի մածուկը եւ միքրոֆիպր փափուկ լաթ մը: Արդիւնքը պիտի զարմացնէ ձեզ:

Խոհագիր

Մշոշ

Մշոշը Վանի հարուստ խոհանոցին պատկանող ճաշատեսակ է: Մշոշ բառը յառաջացած է ծիրանի ծառի անուանումէն: Վանեցինք ծառը կոչած են մշմշի, իսկ անոր համեղ պտուղները` փոքրիկ ու քաղցրահամ ծիրանները` միշմիշ կամ մշմըշ: Մըշմոշ բառի կրճատումէն ալ յառաջացած է հայկական աւանդական մշոշ կերակուրը: Առանց միսի պատրաստուող մշոշը համարուած է պահքի համադամ ուտեստ:

Այսօրուան սիւնակով կը ներկայացնենք Գիւմրիի մշոշի բաղադրատոմսը:

Բաղադրիչներ

– 0.5 քիլօ կարմիր ոսպ
– 1 գլուխ սոխ
– 3 ապուրի դգալ ձէթ
– 100 կրամ մանրուած ընկոյզ
– 200 կրամ չոր ծիրան
– Աղ, սեւ եւ կարմիր փոշի պղպեղ
– Թարմ, գինձ` զարդարանքի համար

Պատրաստութիւն

Կարմիր ոսպը եփել, մինչեւ փափկանայ: Սոխը, մանրել եւ տաք ձէթին մէջ սոխառած պատրաստել:

Եփած ոսպին վրայ աւելցնել սոխառածը, մանրուած ընկոյզը, ծիրանաչիրը եւ թեթեւ կրակի վրայ 15-20 վայրկեան եփել` յաճախ խառնելով: Վերջաւորութեան աւելցնել համեմները:

Ամանի մը մէջ փոխադրել մշոշը եւ երեսը զարդարել գինձի տերեւներով, ծիրանաչիրով եւ ընկոյզով:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Սարեր

Հազար շապիկ մաշած սարեր,
Իրար ծոցում
Իրար կարօտ քաշած սարեր,
Քարոտ սարեր, խաւոտ սարեր,
Սարեր, ձեզ ի՞նչ ասեմ:

Իրար բաշից կախուած սարեր,
Աստծոյ փէշից կախուած սարեր,
Բարձրիկ սարեր, քաղցրիկ սարեր,
Սարեր, ձեզ ի՞նչ ասեմ:

Հազար որոտ լսած սարեր,
Ամպերի մեջ մրսած սարեր,
Թրջուած սարեր, թրծուած սարեր,
Սարեր, ձեզ ի՞նչ ասեմ:

Գլուխ գլխի քնած սարեր,
Արեւի մեջ շիկնած սարեր,
Օրհնած սարեր, յոգնած սարեր,
Սարեր, ձեզ ի՞նչ ասեմ:

Հազար ամպրոպ տեսած սարեր,
Հազար ճամբորդ տեսած սարեր,
Փորձուած սարեր, փոխուած սարեր,
Սարեր, ձեզ ի՞նչ ասեմ:

Խօսք-աղօթքի կարօտ սարեր,
Մարդու ոտքի կարօտ սարեր,
Սարոտ սարեր, ցաւոտ սարեր,
Սարեր, ձեզ ի՞նչ ասեմ:

ՀԱՄՕ ՍԱՀԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Շուտով վերամուտ է, իսկ դպրոցական պայուսակի ընտրութիւնը թեթեւի պէտք չէ առնել: Պայուսակի ընտրութենէն կախեալ է նաեւ մեր երեխային առողջութիւնը: Որպէսզի երեխան տարուան ընթացքին կռնակի ցաւերէ չտառապի, ողնաշարի շեղումներէն զերծ մնայ, պէտք է նկատի առնել մանկաբուժ-ոսկրաբան մասնագէտներու թելադրանքները:

Միջազգային չափանիշներով, 7 տարեկան երեխային պայուսակը պէտք է կշռէ 2,5 քկ, 11 տարեկան երեխայինը` 3,3 քկ, իսկ 13 տարեկանէն սկսեալ` 5,1 քկ: Ասոնք անշուշտ իտէալական թիւեր են, եւ բոլորս ալ գիտենք, թէ մեր դպրոցականներուն պայուսակները որքա՛ն ծանր կը կշռեն…

Գալով պայուսակի ընտրութեան, անշուշտ որ անիկա պէտք է համապատասխանէ երեխային ճաշակին, ի վերջոյ ինք է, որ պիտի գործածէ զայն ամբողջ տարեշրջան մը: Սակայն երեխային պէտք է բացատրել, որ պայուսակի ընտրութեան ընթացքին կան որոշ չափորոշիչներ եւ կարելի չէ մի միայն արտաքին տեսքէն դատել:

Իտէալ դպրոցական պայուսակը պէտք է ըլլայ թեթեւ եւ տոկուն: Պէտք է խուսափիլ թոյլ կտաւէ պատրաստուած տարբերակներէն:

Պայուսակին լայնքը պէտք է համապատասխանէ երեխային կռնակի լայնքին, որպէսզի անոր ծանրութիւնը հաւասարապէս բաժնուի ամբողջ կռնակին վրայ: Պայման է, որ անիկա օժտուած ըլլայ ուսէն կախուող զոյգ կապերով, որոնք իրենց կարգին պէտք է ըլլան բաւական լայն եւ փափուկ միջուկով:

Ինչ կը վերաբերի անիւներով օժտուած պայուսակներուն, ոսկրաբանները կը թելադրեն հրաժարիլ անոնցմէ, քանի որ զանոնք քշելու, հրելու համար որոշ ճիգ պիտի գործադրուի, ինչ որ մկաններու լարուածութիւն եւ ցաւեր կրնայ պատճառել: Կայ ուրիշ անպատեհութիւն մը եւս. այս պայուսակները առնուազն 1 քկ աւելի ծանր կը կշռեն, քան` սովորական տեսակները:

Վերջապէս, երբ երեխան գիրքերով լեցուն պայուսակը շալկէ, պէտք է ուշադիր ըլլանք, որ անիկա լաւ տեղաւորուած ըլլայ կռնակին եւ ոչ թէ` մէջքէն վար կախուած: Թէ՛ ծանր եւ թէ՛ մէջքէն վար կախուած պայուսակը անխուսափելիօրէն կռնակի ցաւ պիտի պատճառէ:

Գեղեցկագիտական

 Դէմքի Բնական Ծեփուկներ

Գեղեցիկ եւ թարմ մորթ ունենալու համար սնանկանալը պայման չէ: Շուկան վաճառուող գեղեցկագիտական արտադրութիւններուն մէկ կարեւոր մասը կը գտնուի ձեր սառնարաններուն մէջ: Տունը պատրաստուած դէմքի ծեփուկները, հաւատացէ՛ք, նուազ վնասակար են, քանի որ քիմիական նիւթեր չեն պարունակեր եւ նոյնքան ազդու են, որքան` շուկան վաճառուող թանկարժէք տարբերակները:

Ստորեւ կը ներկայացնենք տունը պատրաստուող ծեփուկի նմուշներ: Ուշադի՛ր. տրուած ըլլալով, որ ասոնք 100 տոկոսով բնական են եւ պահպանիչներ չեն պարունակեր, պէտք է անմիջապէս գործածել:

– 1 –

Մորթը Մաքրող Եւ Պայծառացնող Ծեփուկ

Կէս վարունգ (եթէ փոքր է` մէկ) եւ կէս բաժակ մածունը հարիչէ անցընել եւ տարածել դէմքին եւ պարանոցին վրայ, սպասել քառորդ ժամ, ապա ցօղուել: Այս ծեփուկը նաեւ կ՛օգնէ ջրազրկուած մորթին:

– 2 –

Մորթը Սնուցանող Ծեփուկ

Հասուն կէս աւոքատոն եւ պանանը ճզմել, ապուրի դգալ մը մեղր աւելցնել, խառնել եւ ստացուած ծեփուկը 10 վայրկեան ձգել դէմքին վրայ: Ա, Պէ եւ Էօ կենսանիւթերով հարուստ այս ծեփուկը մորթը կը պաշտպանէ արտաքին ազդակներէ, կը սնուցանէ եւ կը փափկացնէ զայն:

– 3 –

Կնճիռները Կանխարգիլող Ծեփուկ

Փոս ամանի մը մէջ հաւկիթին ճերմկուցը զարնել մինչեւ որ փրփրի, աւելցնել կէս կիտրոնի հիւթ եւ 2 ապուրի դգալ ձէթ: Խառնել եւ տարածել դէմքին եւ պարանոցին վրայ: 20 վայրկեան ետք ցօղուել: Բնասպիտով հարուստ հաւկիթին ճերմկուցը եւ մնացեալ բաղադրիչները կը վերականգնեն մորթին ընդլայնած ծակտիկները եւ կ՛արգիլեն կնճիռներու գոյացումը:

– 4 –

Իւղոտ Մորթի Ծեփուկ

2 ապուրի դգալ վարսակի փաթիլներուն աւելցնել 1/4 բաժակ մածուն եւ 2 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթ: Ստացուած ծեփուկը տարածել դէմքին վրայ եւ մատներով թեթեւակի մարձել մորթը, ապա ձգել քառորդ ժամ եւ յետոյ ցօղուել:

– 5 –

Մորթը Երիտասարդ Պահող Ծեփուկ

Ափ մը  լուացուած եւ մանրուած ազատքեղին աւելցնել 2 ապուրի դգալ խնձորի քացախ եւ 3 ապուրի դգալ մածուն: Ստացուած խառնուրդը տարածել դէմքին վրայ եւ ձգել 20 վայրկեան: Այս ծեփուկը կարելի է կիրարկել շաբաթը 2-3 անգամ: Ան կը սնուցանէ եւ կ՛երիտասարդացնէ մորթը, կը պայքարի կնճիռներուն դէմ, կը թեթեւցնէ մորթին վրայ գոյացած մութ գոյնի արատները եւ քիչ-քիչ կը բանայ մորթին գոյնը:

Ոճաբաններու Կարծիքով

Վայելչութեան Տարրական Կանոններ

Ձեւագէտներու եւ ոճաբաններու կարծիքով, նորաձեւութեան աշխարհին մէջ կան վայելչութեան տարրական կանոններ, զորս պէտք է կիրարկել յատկապէս առաջին ժամադրութեան մը, հանդիպման մը պարագային, քանի որ, ուզենք կամ չուզենք, մեր կրած հագուստը մեր պատկերն է եւ անհերքելիօրէն կը տպաւորէ դիմացինը:

Զարդեղէններով մի՛ խճողէք դուք ձեզ: Կախազարդը համադրեցէք մատանիին հետ, կամ ականջօղերը` ապարանջանին հետ: Չորս տեսակ զարդարանք միաժամանակ մի՛ կրէք:

***

Միաժամանակ թէ՛ տեքոլթէ եւ թէ՛ կարճ փէշ մի՛ կրէք. երկուքը միատեղ գռեհիկ տեսք կու տան: Տեքոլթէն կրեցէք երկար փէշով, իսկ կարճ փէշը` համեմատաբար գոց օձիքով:

***

Շապիկի պարագային ընդունուած օրէնք է, որ առաջին երկու կոճակները բաց ձգուին, աւելին թելադրելի չէ, յատկապէս` գրասենեակին մէջ, դպրոցը, ինչպէս նաեւ` գործի հետ կապուած ժամադրութիւններու պարագային:

***

Գրասենեկային անթեւ վերնաշապիկը պէտք է ծածկէ ուսերը: Պրըթել տարբերակը կրեցէք աշխատանքի ժամերէն դուրս:

Տղամարդոց Պարագային

Փողկապին ծայրը պէտք է հասնի մինչեւ տաբատի գօտատեղի գիծին կամ քիչ մը ծածկէ զայն: Կարճ կամ երկար փողկապ ընդունելի չէ:

***

Եթէ առանց բաճկոնի շապիկ կը կրէք, փողկապը աւելորդ է:

***

Եթէ շապիկը տաբատին մէջ դրած էք գօտի կրելը պարտադիր է:

***

Բաճկոնին վրայ երեւցող բոլոր պիտակները պէտք է հանել:

***

Գուլպաները պէտք է բաւականաչափ երկար ըլլան, որպէսզի նստելու ատեն տաբատին տակէն մերկ ոտքերը չերեւան:

Խոհագիր

Փարմըզան Պանիրով
Դդումի Չիփսեր

Խմիչքի հետ հրամցուող իտալական այս չիփսերը թէ՛ համեր են եւ թէ՛ առողջապահական, քանի որ տապկուած չեն: Պատրաստութիւնը շատ դիւրին եւ արագ է, իսկ համը` դուք դատեցէք:

Բաղադրիչներ

– 3-4 միջակ չափի դդում
– 100 կրամ նոր տաշուած թարմ փարմըզան
– Ձէթ
– Սեւ համեմ

Պատրաստութիւն

Փուռը նախապէս տաքցնել 200 ջերմաստիճանով` կրիլի բաժինը:

Լուալ, ցամքեցնել եւ բարակ շերտել դդումները: Ափսէին յատակը յատուկ թուղթով ծածկել եւ դդումի կլոր շերտերը քով-քովի շարել:

Դդումի իւրաքանչիւր շերտի վրայ թէյի դգալ մը տաշուած փարմըզան ցանել եւ համեմել:

Նախքան ափսէն փուռ մտցնելը` դդումները ձէթով ցօղել:

Շուրջ 8-10 վայրկեան եփել նախապէս տաքցուած փուռին մէջ («կրիլ»-ի բաժինը), մինչեւ որ դդումները ոսկեգոյն դառնան: Կարմրելու եւ չիփսի վերածուելու տեւողութիւնը նաեւ կախեալ է ձեր փուռին տեսակէն։

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Այս Ղարաբաղն Է

Մեր սուրբ օճախը, ծուխը ծխանի,
Որ բարձրացել է եղէգան փողից,
Տագնապի գոչը Ձենով Օհանի,
Որ Սասնայ Դաւթին դուրս բերեց հօրից.
Հեռատես աչքը Մելիք Աւանի,
Որ կամուրջ ձգեց մեր այս լեռներից
Մինչ հողը Ռուսաց,
Հրաշք տաճարը մեր Գանձասարի
Եւ փառաւորուած
Մեսրոպեան գրով` Ամարաս վանքը,
Յարատեւելու այն սուրբ տանջանքը,
Որ հաւասար է խօլ-խիզախութեան,
Հպարտ թեւելու այն վեհ խոյանքը,
Որ յատուկ է մեր թեւերին միայն,
Եւ այն զրկանքը,
Որ մեզ լիաբուռ պարգեւեց տէրը,
Այն սուրբ կապանքը,
Որ մենք ենք ահա ու մեր լեռները…
Այս հողի վրայ դու զգուշ քայլիր,
Մաքրիր ոտքերդ, դիմակդ հանիր,
Եւ յիշիր մէկ-մէկ
Պսակազերծուած առաքեալներին.
Լեռները լուռ են,
Բայց ոչ խուլ ու կոյր`
Տեսնում են, զգում.
Քարը խօսում է,
Քարը ասում է.
Հին հրաբխի խառնարանում դեռ
Հուրը չի պաղել…
ԱՅՍ ՂԱՐԱԲԱՂՆ Է:

ՎԱԶԳԷՆ ՕՎԵԱՆ

(Հատուած)
Դեկտեմբեր 1979 թ.

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Դպրոցական վերամուտը հեռու չէ, եւ արդէն ժամանակն է անոր դրականօրէն նախապատրաստուելու: Այս փուլին ծնողներուն դերը հիմնական է: Ահա թէ ի՛նչ կը թելադրեն փորձառու մանկավարժները` խաղաղ դպրոցական տարեշրջան մը դիմաւորելու համար:

1

Երեխան Հոգեպէս Պատրաստել

Ամրան երկար արձակուրդէն ետք, ժամանակն է, որ ձեր զաւակը հոգեպէս պատրաստուի դպրոցական վերամուտին: Անոր բացատրեցէք, որ շուտով պիտի հանդիպի իր ընկերներուն, պիտի ունենայ նոր ուսուցիչ-ուսուցչուհիներ, պիտի հարստանայ նոր գիտելիքներով, զբօսանքներուն խմբական խաղեր պիտի խաղայ, օրը այլազան եւ լեցուն պիտի ըլլայ:

Տարեշրջանը չսկսած` մի՛ խօսիք ծանր ծրագիրներու, գրաւոր ստուգումներու, անվերջանալի դասերու եւ տնային աշխատանքներու մասին: Ձեր մտահոգութիւնները կրնան վարակիչ ըլլալ եւ կանխատրամադրել ձեր զաւակը առաջին իսկ օրէն:

2

Հին Օրէնքներուն Եւ Ժամանակացոյցին Վերադառնալ

Օրական զարթուցիչը կէս ժամով առաջ բերէք, որպէսզի ձեր զաւակը քիչ-քիչ վարժուի դպրոցի ժամանակացոյցին: Ժամանակ ճշդեցէք ելեկտրոնային խաղերուն եւ պատկերասփիւռի յայտագիրներուն համար:

Եղէք վճռական եւ անզիջող` ձեր ճշդած օրէնքները պարտադրելու համար:

3

Բժշկական Քննութիւններն Ու Պատուաստները Ստուգել

Շատ արագ աչքէ անցուցէք երեխային բժշկական տետրը եւ վստահ եղէք, որ պատուաստումները ժամանակին կատարուեր են: Թելադրելի է, որ վերամուտէն առաջ ակնաբուժն ու ատամնաբուժը քննեն ձեր զաւակը` տարուան ընթացքին դժուարութիւններու եւ բացակայութիւններու դուռ չբանալու համար:

4

Պատրաստել Գրենական Պիտոյքները

Թելադրելի է այս «արարողութիւնը» կատարել երեխային հետ: Միասին գրախանութ գացէք ու գնեցէք անհրաժեշտ գրենական պիտոյքները: Անոնք թող ըլլան պարզ, բայց որակաւոր: Հրաժարեցէք փետուրներով, լոյսերով կամ երեխային ուշադրութիւնը շեղող զարդարանքներով օժտուած հակամանկավարժական գրիչներէն եւ այլն…

Բացի գրենական պիտոյքներէն` ձեր երեխային համար նախատեսեցէք թղթապանակներ, սեւագրութեան տետրակ, գրչատուփ, ջրաման եւ թուղթէ թաշկինակի ծրարիկներ` հետը օրական դպրոց տանելու համար:

5

Աշխատանքի Անկիւն Մը Պատրաստել

Տան մէջ ձեր զաւակը թող ունենայ աշխատանքի ի՛ր անկիւնը` գրասեղանով, հանգստաւէտ աթոռով եւ փոքրիկ գրադարանով: Պայման է, այս անկիւնը զերծ ըլլայ աղմուկէ, հեռու` պատկերասփիւռէն եւ նստասենեակէն, ուր տան մնացեալ անդամները պիտի նստին ու խօսակցին կամ հիւրեր ընդունին:

6

Ամառնային Աշխատանքները Ամբողջացնել

Այո՛, նաեւ ժամանակն է, որ ձեր զաւկին հետ աչքէ անցնէք ամառնային աշխատանքները` ամբողջացնելու համար կիսատ մնացածները:

Նոյնիսկ եթէ դուք համաձայն չէք եւ դժգոհ էք ամառնային աշխատանքներէն, որոնք երբեմն բարդ են եւ տաղտկալի, ձեր մտածումը մի՛ բացայայտէք եւ դասանիւթն ու դասատուն մի՛ նուաստացնէք:

7

Նշել Վերամուտը

Եւ, ինչո՞ւ չէ… դպրոցական վերամուտի նախօրեակին ընտանեկան պզտիկ հաւաքոյթ մը կազմակերպեցէք (տունը կամ դուրսը) եւ նշեցէք դպրոցական վերամուտը` որպէս  գիտելիքի եւ զարգացումի օր: Այդ առիթով յաջողութեան բարեմաղթութիւններ կատարեցէք, ձեր զաւակը թող համոզուի, որ դպրոցական վերամուտը նշելու արժանի, ուրախ օր է:

Ճի՞շդ, Թէ Սխա՞լ

Ստուգենք Մեր Գիտելիքները

Տարեցները պէտք է նուազ ուտեն, քան` երիտասարդները:

Սխալ, անոնք պէտք է ուտեն նոյնքան եւ կատարեն նոյնքան մարզանք:

* * *

Ընթրիքը կը խանգարէ քունը:

Ճիշդ, կարմիր միսը, թացանով կերակուրները կը խանգարեն քունը, քանի որ մարսողութեան գործընթացը կը բարձրացնէ մարմնին ջերմաստիճանը: Թելադրելի է, որ ընթրիքը ըլլայ թեթեւ եւ ոչ ուշ ժամերու:

* * *

Պէտք է ձուկ ուտել առողջ ծերանալու համար:

Ճիշդ, պէտք է շաբաթը առնուազն երկու անգամ ձուկ ուտել, անոր պարունակած ճարպաթթուները, կենսանիւթերն ու հանքայինները կը պահպանեն թէ՛ առողջութիւնը եւ թէ՛ յիշողութիւնը:

* * *

Բանջարեղէնները փքուածութիւն եւ կազեր կը պատճառեն:

Ճիշդ, եթէ անոնց պատրաստութեան մէջ իւղն ու թացանը չափազանցուին:

* * *

Քալսիոմը միայն կաթնեղէններուն մէջ կը գտնուի:

Սխալ, քալսիոմ կը պարունակեն նաեւ բանջարեղէնները եւ հանքային ջուրերը:

* * *

Պտուղի հիւթը կը փոխարինէ պտուղը:

Ճիշդ եւ սխալ, բաժակ մը թարմ պտուղի հիւթը կրնայ փոխարինել պտուղը, սակայն անոր կը պակսին բնաթելերը, որոնք անփոխարինելի են:

* * *

Տուրմը կը բարձրացնէ տրամադրութիւնը:

Ճի՛շդ, քանի որ անոր պարունակած մակնեզիոմը ընկճուածութենէ զերծ պահելու յատկութիւն ունի:

* * *

Բոլոր հեղուկները մարմնին անհրաժեշտ ջուր կը հայթայթեն:

Ճիշդ, սակայն անոնցմէ շատեր իրենց հետ կը բերեն աւելորդ ջերմուժ եւ շաքար:

* * *

33 սլ քոլայի թիթեղի բաղադրութիւնը համազօր է չորս կտոր շաքարաւազի:

Սխալ, ա՛լ աւելի վատ, անիկա համազօր է… 7 կտոր շաքարաւազի:

* * *

Անհրաժեշտ է 3 քմ վազել` մէկ քրուասանի ջերմուժը այրելու համար:

Ճիշդ, քրուասան մը, միջին հաշուով, 200 ջերմուժ կը պարունակէ:

* * *

«Ալ տանթէ» եփած դդմաճը աւելի առողջապահական է, քան` շատ լաւ եփածը:

Ճիշդ, երկրորդ տարբերակին կլիւքոզը շատ աւելի արագ կ՛անցնի արեան մէջ, քանի որ անոր շաքարի տոկոսը աւելի բարձր է:

* * *

Օրական 10 կր աղէն աւելի պէտք չէ սպառել:

Սխալ, 10 կրամը շատ է, ճիշդ չափաբաժինը 5 կրամ է: Աղի չափազանցութիւնը արեան գերճնշում կը պատճառէ:

* * *

Կրիֆոնի հիւթով առնուած դեղահատին ազդեցութիւնը կրնայ ակնկալուածէն աւելի կամ պակաս ըլլալ:

Ճիշդ, նախընտրելի է դեղահատը կլլել բաժակ մը սովորական ջուրով:

* * *

Ուտելիքը կ՛ազդէ ուղեղի գործունէութեան վրայ:

Ճիշդ, Օմեկա 3-ով, Պէ. խումբի կենսանիւթերով հարուստ` ուտելիքները դրական ազդեցութիւն կը գործեն ուղեղին վրայ:

* * *

Ալքոլ պարունակող խմիչքները կը գիրցնեն:

Ճիշդ, զուտ ալքոլը ջերմուժ կը պարունակէ (100 կր. մէջ` 7 ջերմուժ), ինչ որ կը նպաստէ ճարպակալման: Միւս կողմէ` գարեջուրի որոշ տեսակներ, քաղցր գինիներ իրենց պարունակած շաքարին պատճառով աւելի եւս կը նպաստեն ճարպակալման:

Հինը Նորի Վերածենք

Հին Ճինզերուն
Երկրորդ Կեանք Մը Տանք

Բոլորիս տուներէն ներս անպակաս են ճինզ տաբատները: Զանազան պատճառներով երբեմն կ՛ուզենք ձերբազատիլ անոնցմէ եւ զանոնք փոխարինել նորերով: Նախքան ուրիշին տալը` տեսէք, թէ հնարամիտ մարդիկ ինչերու վերածած են անգործածելի համարուած ճինզ տաբատները, եւ դուք թերեւս փոխէք ձեր մտադրութիւնը:

Առանձին եւ կամ դերձակուհիի մը օգնութեամբ կարելի է մէկ կամ մէկէ աւելի ճինզ տաբատներէ պատրաստել.

ա.- Պատէն կախուող եւ գրպաններով օժտուած գորգ մը: Գրպաններուն մէջ կարելի է տեղաւորել տան մէջ թափառող բանալիներու տրցակը, արեւի ակնոցը, բջիջայինը, ականջակալներ եւ այլն…

բ.- Բջիջայինը լիցքաւորելու ժամանակ օգտագործելի եւ շատ գործնական գրպան:

գ.- Լուացքի լաթերուն համար` խորունկ, խոշոր պայուսակ:

դ.- Բարձ, որուն գրպանները նոյնիսկ կարելի է օգտագործել:

ե.- Ծովու կամ շուկայի մեծ պայուսակ:

Խոհագիր

Թոնով Եւ Եգիպտացորենով
Լեցուած Լոլիկներ

Բաղադրութիւն

– 5-6 հատ փոքրիկ, ձեւաւոր, պիրկ լոլիկներ
– 1 տուփ թոն
– 1 պզտիկ տուփ եգիպտացորեն
– 2 ապուրի դգալ մայոնեզ
– 1 թէյի դգալ մանանեխ
– 1 վարունգի թթուաշ (մանրուած)
– Ռեհանի թարմ տերեւներ (ափ մը)
– Աղ, կարմիր փոշի պղպեղ

Պատրաստութիւն

Լոլիկներուն գլուխները կտրել եւ միջուկները պարպել:

Փոս ամանի մը մէջ պատառաքաղով ճզմել թոնը, աւելցնել` մայոնեզը, մանանեխը, եգիպտացորենը, մանրուած ռեհանը (6 տերեւ մէկ կողմ դնել զարդարանքի համար), թթուաշը, աղն ու կարմիր պղպեղը: Բոլորը միատեղ խառնել եւ սառնարանը պահել:

Հրամցնելու ժամանակ լոլիկներուն մէջը քառորդ պտղունց աղով ծեփել, իւրաքանչիւրին մէջ լեցնել սառնարանէն դուրս բերուած միջուկը, ապա զարդարել թարմ ռեհանի տերեւներով:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Ցորեանի Ծովեր

Հովե՜ր կ՛անցնին.
Ու ցորեաններս յուշիկ յուշիկ կ՛արթըննան.
Իրենց խորքէն կը հոսի դող մ՛անսահման:
Գեղադալար կողերն ի վար բըլուրին
Ծովե՜ր կ՛անցնին:

Հովե՜ր կ՛ացնին.
Ա՛յնքան կը յորդի, կը կատղի դաշտը յուռթի`
Որ պիտի հոն արածող ուլը խեղդի:
Գոգին մէջէն ալետատան հովիտին
Ծովե՜ր կ՛անցնին:

Հովե՜ր կ՛անցնին.
Ու ցորեանին պատմուճանները ծըփուն
Մերթ կը պատռին, մերթ կը կարուին փողփողուն:
Ստուերի մէջ, լոյսերու մեջ փրփրագին
Ծովե՜ր կ՛անցնին:

Հովե՜ր կ՛անցնին.
Քիստերուն տակ կ՛ալեծփին եղիներ`
Ուր լուսնակն իր սափորին կաթն է հոսէր:
Կալերէն գիւղ, գիւղէն մինչեւ աղօրին
Ծովե՜ր կ՛անցնին:

Հովե՜ր կ՛անցնին.
Զըմրուխտներով կը ծփայ դաշտը անհուն:
Ծիտը կ՛երգէ թառած ճիւղի մ՛օրօրուն`
Մինչ իր տակէն ցորեաններու մոլեգին
Ծովե՜ր կ՛անցնին,
Հովե՜ր կ՛անցնին:

ԴԱՆԻԷԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Երբ երեխան դպրոցէն տուն կը վերադառնայ, պէտք է զինք ընդունինք ժպտերես եւ խուսափինք նեղ կացութեան մատնող ու նուաստացնող հարցումներէ:

Ահա թէ ի՛նչ հարցումներ կարելի է ուղղել դպրոցական զաւկին` անոր ինքնագնահատականը բարձրացնելու համար:

1.- Ի՞նչ բան այսօր ստիպեց քեզ, որ ժպտիս կամ խնդաս:

2.- Ի՞նչ լաւ բան ըրիր այսօր դպրոցը:

3.- Ի՞նչ նոր բան իմացար այսօր, որ տակաւին չէիր գիտեր երէկ:

4.- Ի՞նչ դժուար բան յաղթահարեցիր այսօր:

5.- Եթէ որեւէ բան կարենայիր փոխել այսօրուան պատահածներէն, ի՞նչը կը փոխէիր:

6.- Ո՞րն էր ամենահետաքրքրական բանը, որ ըսաւ ուսուցիչը այսօր:

7.- Եթէ հիմա հեռաձայնեմ ուսուչցուհիիդ, ի՞նչ կը կարծես, որ ան կ՛ըսէ քու մասիդ:

Կին Դէմքեր

 Նատիա Մուրատ

Մեր ժամանակներու ուժեղ, բարի եւ խիզախ կիներու շարքին է Նատիա Մուրատը: Ան 26 տարեկան երիտասարդուհի է, որ անցեալ տարի դարձաւ խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակակիր: Այս մրցանակը իրեն շնորհուեցաւ Իրաքի եզիտի կիներուն մասին տեղեկութիւն ներկայացնելուն համար: Ցաւօք այդ տեղեկութիւնները Նատիան հաւաքեր էր սեփական փորձառութեամբ:

21 տարեկանին ան գերի ինկաւ ՏԱՀԵՇ-ի ձեռքը եւ սեռական ստրուկ դարձաւ: 3 ամիս ետք Նատիան հրաշքով յաջողեցաւ փախչիլ: Փախստականներու հետ ան հասաւ Գերմանիա, ուր ելոյթ ունեցաւ ՄԱԿ-ի մէջ եւ բացայայտեց իր եւ իր հայրենակիցներուն կրած նուաստացումներն ու տառապանքը:

Նատիան որոշած է ամէն ինչ ընել իր հայրենակցուհիներու տառապանքներուն վերջ դնելու համար: «Ահաբեկիչները պարզապէս չէին պատկերացներ, որ եզիտի աղջիկ մը խիզախութիւնը կ՛ունենայ աշխարհին մանրամասն պատմելու իր կրած նուաստացումներուն մասին: Ամէն անգամ, երբ ես իմ պատմութիւնս կը ներկայացնեմ, կը զգամ, որ ահաբեկիչներէն կտոր մը իշխանութիւն կը խլեմ», կ՛ըսէ ան:

Կենցաղավարութիւն

Գաւաթ Մը Թէյի Շուրջ…

Կենցաղավարութիւնը լաւ բան է` մտերմիկ թէ պաշտօնական շրջանակէ ներս:

Ահաւասիկ` կենցաղավարական 3 շատ պարզ կանոններ, որոնց բոլորս ալ ծանօթ ենք, բայց զանազան պատճառներով չենք գործադրեր:

1.- Երբ մեր թէյի գաւաթին մէջ շաքար կ՛աւելցնենք ու դգալով կը խառնենք, դգալը պէտք չէ որ գաւաթին պատերուն զարնուի եւ ձայն հանէ: Պէտք է խառնել այնպէս, որ դգալին ձայնը գրեթէ չլսուի:

2.- Երբ թէյ կամ սուրճ կը խմենք, գաւաթը մեր ձեռքերուն մէջ չենք բռներ, այլ մէկ ձեռքով կը բռնենք պնակը, միւսով` գաւաթը:

3.- Եթէ թէյը կամ սուրճը կը խմենք սեղանի շուրջ, ձեռքերն ու արմուկը սեղանին չենք դներ, այլ` ոտքերուն վրայ, իսկ կռնակը կը պահենք ուղիղ:

Հինը Նորի Վերածենք

Յաճախ, տունը կոկելու ժամանակ, կը փորձենք ձերբազատիլ «հին», «անգործածելի» կամ «ոչ պիտանի» իրերէ` ձայնապնակներ, սքրապըլի քարեր, մետաղեայ հնադարեան ձագարներ, ինքնաշարժի անիւներ եւ այլն…

Բայց, եկէք տեսնենք, թէ հնարամիտ մարդիկ ինչպէ՛ս երկրորդ կեանք մը տուած են նոյն այդ իրերուն. իսկապէս շշմելու բան է…

– Հին անիւը կը ծառայէ հովանոցները եւ գաւազանները դասաւորելու:

– Ձայնապնակներով կարելի է պատրաստել աթոռակի երեսներ կամ` աղանդերներ մատուցելու ծառայող երեք յարկանի աման:

– Մետաղեայ ալիւմինիոմ ձագարները կարելի է վերածել մոմակալներու:

– Սքրապըլի քարերով կարելի է պատրաստել կախազարդեր կամ գաւաթի տակդիրներ:

Հետեւաբար կրկին ու կրկին մտածենք նախքան որեւէ իր աղբը թափելը:

 Ճի՞շդ, Թէ՞ Սխալ…

Ի՞Նչ Գիտենք Վարունգին Մասին

Որքան վարունգը մեծ ըլլայ, այնքան ան համեղ կ՛ըլլայ:

Սխալ, որքան վարունգը մեծ ըլլայ այնքան մէջի կուտերը շատ կ՛ըլլան. կուտերը դժուարամարս կը դարձնեն վարունգը, հետեւաբար նախապատուութիւնը տանք միջակ եւ փոքր չափի վարունգներուն:

***

Վարունգը հարուստ է բնաթելերով եւ կենսանիւթերով:

Ճիշդ, անիկա կը պարունակէ Ա, Պէ եւ Էօ կենսանիւթեր, որոնք կը նպաստեն մեր բջիջներու վերանորոգման: Ինչ կը վերաբերի կեղեւին, անիկա շատ հարուստ է բնաթելերով: Ահա թէ ինչո՛ւ զայն առանց կեղուելու պէտք է ուտել:

***

Վարունգը պարտադիր է հում ուտել:

Սխալ, թէեւ մենք սովորութիւն ունինք զայն հում ուտելու, սակայն վարունգը կարելի է նաեւ եփել այնպէս, ինչպէս դդումը: Կարելի է լիցքի ձեւով օգտագործել, կարագի մէջ «դարձնել»` որպէս սոթէ եւ կամ կրաթեն պատրաստել:

***

Վարունգը աւելի մարսողական կը դառնայ, եթէ զայն կեղուենք:

Սխալ, որպէսզի անիկա դիւրամարս ըլլայ, պէտք է հանենք կուտերու բաժինը եւ օգտագործենք մնացեալը` կեղեւով միասին:

***

Վարունգ գնելու ժամանակ պէտք է ընտրել փափուկ տեսակները:

Սխալ, որքան վարունգը պիրկ ըլլայ, այնքան աւելի թարմ, հիւթեղ եւ համեղ կ՛ըլլայ: Նաեւ պէտք է ուշադիր ըլլանք կեղեւի գոյնին եւ սահուն ու փայլուն տեսքին:

***

Վարունգը երկար ժամանակ պահելու համար զայն սառնարանը պէտք է զետեղել:

Ճիշդ, թելադրելի է վարունգները լուալ, ցամքեցնել եւ կափարիչով օժտուած տուփի մէջ տեղաւորել, անոնց յատակն ու երեսը թուղթէ թանձր թաշկինակ զետեղելով: Այս ձեւով անոնք առնուազն 5-6 օր թարմ կը մնան:

Խոհագիր

Ծածիքի

Բաղադրիչներ

– 2 միջակ վարունգ (քերոցէ անցած)
– 2 գաւաթ մածուն
– 2 պճեղ ճզմուած սխտոր
– 1 ապուրի դգալ ձէթ
– 1 ապուրի դգալ քացախ կամ կիտրոնի հիւթ (ըստ ճաշակի)
– 1 ապուրի դգալ մանրուած թարմ անանուխ կամ սամիթ (ըստ ճաշակի)
– Աղ

Պատրաստութիւն

Վարունգները քերոցէ անցընելէ ետք աղել, մաքուր լաթի մը մէջ փաթթել եւ ճզմել, որպէսզի հիւթը դուրս տայ:

Փոս ամանի մը մէջ խառնել ճզմուած սխտորը, մածունը, ձէթը, վարունգը, մանրուած անանուխը (կամ սամիթը) եւ կիտրոնի հիւթը (կամ քացախը):

Փոխադրել ներկայանալի ամանի մը մէջ, երեսը զարդարել անանուխի (սամիթի) տերեւով եւ քիչ մը ձէթով: Կողքին շարել հացի կտորներ եւ վարունգի շերտեր:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Մեր Սէրը

Հայաստա՛ն աշխարհ,
Դու մե՛րը եղար ու մերը չեղա՜ր,
Դրա համար էլ մենք քեզ սիրեցինք սիրահարի պէս …
Դու մե՛րը եղար,
Ինչպէս որ մերն է մեր երակներում հոսող արիւնը,
Եւ մերը չեղար,
Ինչպէս մերը չէ Վարագայ սարի արեւածագը,
Սասնայ անտառին իջնող մանանան,
Մշոյ դաշտերը շոյող սօսափը…
Դու մօտի՛կ եղար`
Սրտիդ տրոփը մեր կոշտ ձեռքերին հաղորդելո՜ւ չափ,
Եւ հեռու եղար`
Սահմանից այն կողմ
Անիի կարմիր աւերակներից մեզ երեւացող
մայր տաճարի՜ պէս:
Դու տաք հո՜ղ եղար`
Մեր պիրկ խոփերի տենչանքին հլու,
Մեր գգուանքներից ծլարձակող հո՜ղ,
Եւ միրաժ եղար
Կապոյտ, անշօշափ ու անբռնելի,
Մենք` անվերջ հասնո՛ղ,
Իսկ դու` հեռացո՛ղ, անվերջ հեռացո՜ղ…
Հայաստա՛ն աշխարհ,
Դու այդպէ՛ս եղար,
Եւ դրա համար մենք քեզ սիրեցինք
Ո՛չ հարազատի հանդարտիկ սիրով,
Այլ` սիրածի՛ պէս, սիրահարի՜ պէս.
Ցաւո՛տ, ցաւախառն
Երազո՜վ, լոյսով, երգող տխրութեամբ,
Մերթ խռովելով,
Մերթ հաշտուելով,
Քո գրկո՛ւմ անգամ` քեզ կարօտելո՛վ,
Քեզ կորցնելու ահից` տագնապա՛ծ,
Քեզ ունենալու խինդից` երջանի՜կ,
Եւ բախտիդ համար անվերջ, ամէն պահ մեռնել-ապրելո՜վ…
Հայաստա՜ն աշխարհ…

ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

5 Խորհուրդ` Հոգեպէս Առողջ
Երեխայ Ունենալու Համար

Հոգեպէս առողջ երեխայ չի նշանակեր, որ ան պէտք չէ լայ, պէտք չէ տխրի կամ ձախողի: Ահա թէ ի՛նչ կը թելադրեն հոգեբանները ծնողներուն` հոգեպէս առողջ երեխայ դաստիարակելու համար:

1.- Ընդունի Ձախողութիւնները

Դպրոցը ստացած որեւէ վատ նիշ կամ գնահատական չի նշանակեր, որ ձեր երեխան աւելի վատ է, քան` միւս երեխաները: Ձախողութիւնները մեր կեանքի ուղեկիցներն են ճիշդ այնպէս, ինչպէս յաջողութիւնները: Ձեր երեխային սորվեցուցէք այս բանաձեւը:

2.- Ձերբազատին Անտեղի Մեղքի Զգացումէն

Ձեր զաւկին օգնեցէք, որ ան ձերբազատի անտեղի մեղքի զգացումէ: «Եթէ զիս կը սիրես, վաղը լաւ նիշ մը կը ստանաս», «եթէ չես ուզեր նեղացնել…», «եթէ չես ուզեր տխրիմ…»` այս արտայայտութիւնները պէտք չէ դեր խաղան երեխայի կեանքին մէջ: Ձեր երեխաներուն սորվեցուցէք, որ որոշումներ կայացնելու ատեն պէտք չէ առաջնորդուի մեղքի զգացումով:

3.- Եսակեդրոն Չդառնալ

Ձեր երեխային սորվեցուցէք առաջնորդուիլ այս բանաձեւով` «Ես ի՞նչ կրնամ ընել աշխարհին համար, իմ երկրիս համար, իմ ընկերներուս համար», եւ ոչ` «Ի՞նչ կրնան ընել բոլորը ինծի համար»: Եսակեդրոն ըլլալը չ՛օգներ, որ ան կեանքի մէջ յառաջդիմէ ու յաջողի:

4.- Չխուսափիլ Դժուարութիւններէ

Մշտապէս երեխան պաշտպանելը չ՛օգներ, որ ան ինքնուրոյն դառնայ: Անոր սորվեցուցէք, որ վախէն, դժուարութիւններէն ձերբազատելու լաւագոյն միջոցը զանոնք դիմագրաւելն է: Այսպէսով, դուք կը մեծցնէք համարձակ մարդ, պատրաստ` դիմագրաւելու կեանքի որեւէ դժուարութիւն:

5.- Ինքնուրոյն Որոշումներ Կայացնելու Հնարաւորութիւն

Երեխաներուն առիթ տուէք, որ ինքնուրոյն որոշումներ կայացնեն, ինչ կը վերաբերի` իրենց հագուածքին, ուտելիքին, զբօսնելու վայրին, կարդալիք գիրքին եւ այլն… Ամէն բան դուք մի՛ որոշէք, երեխան թող կանուխէն ընտրելու եւ որոշելու հնարաւորութիւն ունենայ:

Կին Դէմքեր

 Մելինտա Կէյց

Ժամանակակից բարի, ուժեղ եւ խիզախ կիներու շարքին է բարեգործ, գործարար Պիլ Կէյցի կինը` Մելինտան, որ ամուսինին հետ հիմնած է հիմնադրամ, որ աշխարհի մեծագոյններէն մէկն է:

Երրորդ աշխարհի մէջ առողջապահութիւնը զարգացնելու, սովը վերացնելու, շրջակայ միջավայրը պաշտպանելու եւ այլ կարեւոր ծրագիրներու վրայ Մելինտան եւ ամուսինը արդէն իսկ ծախսած են 40 միլիառ տոլար…

Վերջին տարիներուն Մելինտա Կէյցի համար առաջնահերթ դարձած է աղջիկներուն օգնելը: «Ես վստահ եմ, որ ինքնաբաւ եւ զարգացած կիները կրնան փոխել մեր հասարակութիւնը», համոզում յայտնած է ան:

Նշենք, որ 55-ամեայ այս խիզախ կինը նաեւ գրած է «Տը մոմընթ աֆ լիֆթ» խորագրով գիրք մը, ուր կը պատմէ իր առաքելութեան ընթացքին հանդիպած կիներու ցաւալի վիճակին մասին` ընկերային անհաւասարութիւն, կանուխ ամուսնութիւն, տգիտութիւն եւ այլն…

Բայց նաեւ կը պատմէ, որ ձեռք երկարելով եւ հաւատալով կարելի է յեղաշրջել անոնց կեանքը եւ զանոնք դարձնել հասարակութեան լիարժէք անդամներ:

 Նորաձեւութիւն

 2019-2020 Աշուն-Ձմեռ
Նորաձեւութեան Հիմնական Գիծերը

Արդէն ամիսներ առաջ նորաձեւութեան մայրաքաղաքներ Փարիզի, Լոնտոնի, Միլանոյի եւ Նիւ Եորքի մէջ կայացած 2019-2020 աշուն-ձմեռ նորաձեւութեան փառատօնները, եւ աշխարհի մեծագոյն ձեւագէտ-ոճաբանները արձակեցին իրենց վճիռները` վերոյիշեալ եղանակներու կապակցութեամբ:

Ահա թէ ի՛նչ պէտք է կրել յառաջիկայ աշուն-ձմեռ եղանակներուն:

Կաշին` Իր Բոլոր Գոյներով

Գինեգոյն, կանաչ, նարնջագոյն, կապոյտ… Շատ նորաձեւ են` կաշեայ վերարկուները, բաճկոնները, փէշերն ու տաբատները:

Կոպիտ Ներբաններով Մոյկերը

Եթէ ամառը նորոյթ էին կոպիտ ներբանով մարզական կօշիկները, հիմա կարգը հասած է մոյկերուն: Կը թելադրուի զանոնք կրել կանանցի, նուրբ հագուստներու հետ:

Մեծ Եւ Աչքառու Մանեակներ, Օղեր

Յառաջիկայ եղանակներուն նուրբ զարդեղէնները իրենց տեղը զիջած են մեծ եւ աչքառու մանեակներուն եւ օղերուն: Հրաժարեցէք մատանիներէն եւ ապարանջաներէն եւ նախապատուութիւնը տուէք ասոնց:

Երկարավիզ, Բարձրակրունկ Մոյկեր

Տարբեր հաստութեամբ բարձրակրունկ մոյկերը կրկին նորաձեւ են, անոնք յաճախ գունաւոր են, կան օձի մորթէ պատրաստուած, ինչպէս նաեւ մուշտակով ճոխացուած տեսակներ:

Լայն Գօտիներ

Անշուշտ վերապահուած է նրբակազմ ու բարեձեւ անձերուն: Զանոնք կարելի է կրել ոչ միայն հագուստներու եւ տաբատներու հետ, այլ մինչեւ իսկ` բաճկոններու եւ վերարկուներու վրայէն:

Քառակուսի Նաշխեր

Յառաջիկայ եղանակներուն մէջտեղ հանեցէ՛ք ձեր քարէ բաճկոններն ու վերարկուները` ի՛նչ գոյնի ալ ըլլան անոնք: Յիշեցնենք, որ շատ նորաձեւ է նաեւ փիէ տը փուլ նաշխը:

Լէոփար-ը` Միշտ Ներկայ

Վերջին տարիներուն, Լէոփար նաշխը միշտ ներկայ է ու նորաձեւ: Վերարկու ըլլայ, թէ հագուստ մինչեւ իսկ աքսեսուարներ` գլխարկ, պայուսակ, զարդեղէններ` ամէնուրեք ներկայ են:

Գունաւոր Եւ Նաշխուն Քոլաններ

Վերադաձած են 1980-ական թուականներու գունաւոր եւ նաշխուն կանացի գուլպաները, անոնք աւելի ոճային պիտի դարձնեն ձեզ:

Մեծ Գրպաններ

Ալ ինչո՞ւ պայուսակ կրել, երբ ձեր բաճկոնները օժտուած են բազմաթիւ մեծ գրպաններով, ուր կարելի է տեղաւորել բջիջայինը, դրամապանակը եւ այլ անհրաժեշտ իրեր:

Փետուրի Վերադարձը

Այո՛, յառաջիկայ եղանակին նորաձեւ համարուած է նաեւ փետուրը: Գունաւոր փետուրով պատրաստուած բաճկոններ, վերարկուներ, եւ գլխարկներ պիտի գոհացնեն համարձակ ոճի սիրահարները:

Քափեր

Քանի մը տարին անգամ մը լոյս աշխարհ կու գան պահարաններուն մէկ անկիւնը մնացած եւ մոռացութեան մատնուած քափերը, որոնք յաճախ նոյնքան գեղեցիկ ու վայելուչ են, որքան` վերարկուները: Եթէ դուք եւս քափ մը ունիք, մի՛ վարանիք զայն մէջտեղ հանելու ու գործածելու: Քանի մը կոճակի փոփոխութիւն, գեղեցիկ վզկապ մը կամ զարդասեղ մը կրնան նոր տեսք եւ թարմութիւն տալ անոր:

Խոհագիր

 Ֆրիթթաթա

(Իտալական Ձուածեղ)

Բաղադրիչներ

– 4 հակիթ
– 1 մանրուած լոլիկ
– 2 ապուրի դգալ մանրուած կանաչ սոխ
– 2 ստեպղին` քերոցէ անցած
– 2 դդում` քերոցէ անցած
– 3 ապուրի դգալ քերոցէ անցած դեղին պանիր
– 2 ապուրի դգալ ոլոռն
– 1 ապրուրի դգալ մանրուած ազատքեղ
– Բուսական իւղ
– Աղ, սեւ եւ կարմիր փոշի պղպեղ

Պատրաստութիւն

Տապակին յատակը բուսական իւղը դնել եւ, տաքնալէն ետք, նախ աւելցնել կանաչ սոխը, ապա յաջորդաբար` լոլիկը, ստեպղինը, դդումը, ոլոռնը եւ ազատքեղը:

Փոս ամանի մը մէջ զարնել հաւկիթները, աւելցնել պանիրը, խառնել եւ համեմել:

Հաւկիթը աւելցնել բանջարեղէններուն վրայ, խառնել եւ նախապէս տաքցուած փուռին մէջ եփել 180 ջերմաստիճանով, շուրջ 25 վայրկեան:

Կարելի է նշուած բանջարեղէնները փոխարինել պրոքոլիով, ծնեբեկով, շոմինով, սունկով եւ այլն…

 Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Ղօղանջ Աւետիսի

Հազար ութ հարիւր վաթսունինն թուին
Հայոց այգիներն ի՞նչ պտուղ տուին.
Հայոց արտերում ի՞նչ բերք էր հասել,-
Դժուար է ասել:

Սակայն այդ թուին Մայր Հայաստանի
Արգանդը եղաւ սրբօրէն բեղուն:
Մի մանուկ ծնուեց Լոռուայ Դսեղում…
Նա յետոյ պիտի դառնայ պատանի,
Եւ երիտասարդ, եւ այր իմաստուն,
Անբախտ Մարոյին լացով սպաննի,
Մեր հառաչանքը հասցընի Աստծուն:
Մրմուռից դաղուած նրա բերանով
Սարոյի նանը պիտի ողբ ասի,
Մսրա զօրքի հետ Դաւիթը խօսի,
Գիքորը կանչի. «էստի՜ համեցէք…»:
Նա պիտի երգի` ինչ է կամեցել
Իր մոխրակալած-հրակէզ հոգին
Եւ` որքան տրտում-նոյնքան կենսագին`
Տարիներ յետոյ նա պիտի դառնայ
Մի Ժողովրդի ազնիւ կենսագիր…
Միեւնոյն թուին, Լոռուց շատ հեռու`
Անատոլուի խաւար խորքերում
Մէկ ուրիշ մանուկ լոյս աշխարհ եկաւ:
Մինչ հայրը նրա` Գեւօն կօշկակար,
Գոգնոցը հանեց, արխալուղ հագաւ,
Հարեւան-դրկից` մի-մի շիշ օղով`
Նրա տուն մտան` աչքալուսանքի:
Յետոյ հերթն եկաւ կանանց հոսանքի.
Մի թաս խաւիծով կամ ձուածեղով`
Ծննդկանի շուրջ նստեցին նրանք`
Որդուն մաղթելով արեւշատութիւն,
Նորատի մօրը` շուտ ապաշխարանք,
Աղուորիկ մի հարս,
Բարի տատութիւն…

Պ. ՍԵՒԱԿ

Այսօր (26 սեպտեմբեր,1869) Կոմիտաս վարդապետի ծննդեան օրն է:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Շատեր ունին այն սխալ կարծիքը, թէ երեխան գիրքի հետ պիտի ընտելանայ մանկապարտէզ յաճախելու տարիքին, իսկ կանուխ տարիքէն գիրք կարդալը կամ ձեռքը գիրք տալը բոլորովին անիմաստ է:

Իսկ դուք ի՞նչ կարծիքի էք, պատասխանեցէք ստորեւ տրուած 6 հարցումներուն եւ ստուգեցէք, թէ որքանո՛վ ճիշդ ընթացքի մէջ էք…

-1-

Պէտք Է Սպասել, Որ Երեխան Քանի Մը Բառ Խօսի, Որպէսզի Անոր Պատմութիւններ Սկսինք Կարդալու

Սխալ. երբ երեխան արդէն քանի մը ամսու է, կարելի է անոր պատմութիւններ կարդալ եւ փափուկ, պատկերազարդ գիրքերու հետ ընտելացնել: Կանուխ տարիքին ներկայացուած գիրքը թէ՛ որպէս խաղալիք եւ թէ՛ որպէս հաճելի ժամանց կ՛ընկալուի մանուկին կողմէ: Մինչդեռ մանկապարտէզի տարիներուն կացութիւնը նոյնը չէ, հոն ան կարդալ պիտի սորվի, իսկ կարդալը պարտականութիւն կը դառնայ, եւ գիրք-հաճոյք կապը կը կորսուի:

-2-

Պէտք Է Այլազանել Մանուկին Կարդացուած Պատմութիւնները

Սխալ. երեխան կարիքը ունի նոյն գիրքը քանի մը անգամ տեսնելու եւ նոյն պատմութիւնը քանի մը անգամ լսելու, որպէսզի իւրացնէ բառերը, պատկերները, հերոսները: Երեխան կը պաշտէ նոյն պատմութիւնը քանի մը անգամ լսել եւ վերապրիլ նոյն հաճոյքը:

-3-

Գիշերուան Քունի Ժամը Լաւագոյն Պահն Է Երեխային Գիրք Կարդալու

Սխալ. օրուան բոլոր ժամերն ու վայրերը յարմար են երեխային գիրք կարդալու համար: Ճիշդ է, որ իրիկնային քունի արարողութեան հետ շատ դրական է պատմութեամբ մը աւարտել օրը, բայց նաեւ լոգանքի ժամանակ, նստասենեակը` գետին նստած կամ բնութեան մէջ, միշտ ալ կարելի է երեխային գիրք կարդալ կամ պատմութիւն պատմել` առանց տեղի եւ ժամի սահմանափակումներու:

-4-

Նախընտրելի Է, Որ Երեխան Առանձին «Խաղայ» Իր Գիրքերուն Հետ

Սխալ. ընտանիքին մէջ է, որ ընթերցումը իր լաւագոյն արդիւնքը կու տայ: Առանց ծնողներուն մասնակցութեան եւ ներդրումին` գիրքը նպատակի չի ծառայեր: Երբ գիրքը կը պեղէք ձեր երեխային հետ, ինքզինք առանձնաշնորհուած կը զգայ, նաեւ` արժեւորուած, քանի որ ձեր ամբողջ ուշադրութիւնը կեդրոնացած կ՛ըլլայ մի միայն իր վրայ:

-5-

Ընթերցումը Պէտք Է Դադրեցնել, Երբ Երեխան Ձանձրոյթի Նշաններ Ցուցաբերէ

Ճիշդ եւ սխալ. մի՛ մտահոգուիք, եթէ ձեր երեխան սկսի գիրքին էջերը արագ-արագ դարձնելու, անդադար շարժելու կամ շուրջը դիտելու: Պայման չէ, որ ասոնք ձանձրոյթի նշաններ ըլլան, պարզապէս յաւելեալ աշխուժութեան արդիւնք կրնայ ըլլալ… Այսուհանդերձ, մի՛ պնդէք եւ անոր դադար տուէք:

-6-

Գիրքը Միջոց Է` Երեխային Կարգ Մը Սխալ Սովորութիւնները Սրբագրելու

Ճիշդ. եթէ ձեր երեխան կը մերժէ ակռաները խոզանակել կամ իր մահճակալին մէջ պառկիլ, կարելի է գտնել գիրքեր, ուր լաւ սովորութիւններու մասին կը պատմեն եւ համապատասխան նկարներով պատկերազարդուած են: Գիրքերը կրնան նաեւ ձեր երեխային օգնել, որպէսզի ընդունի որոշ կացութիւններ, փոփոխութիւններ, ինչպէս` մանկամսուր յաճախել, նորածինի մը գալուստը «ընդունիլ», բաժանումի մը կամ կորուստի մը գաղափարին հետ հաշտուիլ եւ այլն…

Կին Դէմքեր

 Արմինէ Յարութիւնեան

Արդէն շաբաթէ մը ի վեր համացանցի վրայ իսկական իրարանցում է: Նորաձեւութեան համաշխարհային կեդրոն Միլանոյի մէջ իտալական հանրայայտ ապրանքանիշի` «Կուչի»-ի 2020 տարուան գարուն-ամառ հաւաքածոյի ցուցադրութեան առաջին անգամ ըլլալով հայուհի մը մասնակցած է:

23 տարեկան Արմինէն կը պատմէ, որ ամէն բան շատ պատահական ու անսպասելի ձեւով  եւ շատ հաճելի փորձառութիւն մըն էր իրեն համար:

Արմինէ Յարութիւնեանին վերաբերող լուրը, ինչպէս նաեւ իւրայատուկ տեսքով լուսանկարները թեր եւ դէմ կարծիքներու փոթորիկ մը ստեղծեցին համացանցին վրայ:

Հարցազրոյցի մը առիթով Արմինէն յայտնած է, որ սկիզբը շատ նեղուած է` տեսնելով համացանցի վրայ իր արտաքինին վերաբերող բացասական կարծիքներու տեղատարափը: «Սկիզբը շատ-շատ կը նեղուէի, բայց հիմա` ոչ, որովհետեւ կը հասկնամ, որ ամէն մարդ իր կարծիքը ունի, եւ ես չեմ կրնար ոչ ոքի կարծիքին վրայ ազդել: Անոնք զիս չեն ճանչնար եւ նոյնիսկ անձնական վիրաւորանքներ կ՛ուղղեն: Շատ տհաճ է: Կ՛երեւի` առաջին անգամն է, որ նման բան կը պատահի, եւ բոլորին ուշադրութիւնը իմ վրաս կեդրոնացած է, բոլորին մօտ ցնցում է, նոյնպէս ալ ես շօքի մէջ եմ»:

Արմինէն իր արտաքին տեսքին վրայ ոչ մէկ փոփոխութիւն ըրած է, հակառակ որ բարդոյթներ ունեցած է եւ փափաքած է դիմել այդ քայլին: «Բայց հասկցայ, որ կ՛ուզեմ տեսնել ինքզինքս, այնպէս, ինչպէս որ եմ, չեմ ուզեր փոխուիլ: Ես գոհ եմ ինքզինքէս», կը հաստատէ ան:

Նշենք, որ Արմինէ Յարութիւնեանը Երեւան կ՛ապրի: Մասնագիտութեամբ շարժապատկերի եւ թատրոնի նկարիչ է: Այժմ կ՛աշխատի որպէս կրեֆիք տիզայնըր: Իր իսկ խօսքերով, շատ կը սիրէ իր մասնագիտութիւնը եւ զայն փոխելու մասին չի մտածեր: «Հիմա ոչինչ չեմ մտածում, դեռ ուշքի չեմ գալիս…»:

Սննդագիտական

 Օրական Մեղր Ուտելու
5 Համոզիչ Պատճառներ

-1-

Մեղրը Հարուստ Է Անթիօքսիտաններով

Մեղրը կը պարունակէ օրկանական թթուներ եւ այլ բաղադրիչներ, որոնց շնորհիւ անիկա կը համարուի հզօր անթիօքսիտան ուտելիք: Այս անթիօքսիտանները կը կարգաւորեն զարկերակային ճնշումը եւ կը նուազեցնեն սրտի հիւանդութիւններու, ուղեղի կաթուածի եւ տեսողական հարցերու զարգացման հաւանականութիւնը:

-2-

Մեղրը Կրնայ Փոխարինել Շաքարը

Մեղրը լաւագոյն փոխարինողն է շաքարը: Անիկա բնական ուտելիք է եւ շաքարին պէս վերամշակման չէ ենթարկուած: Բացի ասկէ` մեղրը կը պարունակէ սննդարար նիւթեր, հանքային աղեր եւ անթիօքսիտաններ, որոնք առկայ չեն շաքարին մէջ: Այսուհանդերձ, շաքարախտաւորները պէտք չէ զայն օգտագործեն` առանց իրենց բժիշկին հաւանութեան:

-3-

Մեղրը Կը Կարգաւորէ Քոլեսթերոլի Մակարդակը

Հետազօտութիւններ ցոյց տուած են, որ մեղրը կը նուազեցնէ վատ քոլեսթերոլի մակարդակը` միաժամանակ բարձրացնելով լաւ քոլեսթերոլինը:

-4-

Մեղրը Կը Նուազեցնէ Թրիկլիսերինի Մակարդակը

Արեան մէջ թրիկլիսերինի կամ ճարպերու մակարդակի բարձր ցուցանիշներու պարագային, յաճախ ի յայտ կու գան սրտի հետ կապուած անհանգստութիւններ: Այս վնասակար տարրերու մակարդակը կը բարձրանայ արեան մէջ շաքարի մակարդակի բարձրացման հետ, հետեւաբար որոշ գիտնականներ կ՛ենթադրեն, որ շաքարը մեղրով փոխարինելը կրնայ մասամբ նուազեցնել թրիկլիսերինի մակարդակը:

-5-

Մեղրը Կը Զօրացնէ Մարմնին Դիմադրողականութիւնը

Մեղրը ունի հակապաքթերիական յատկութիւններ:

Անիկա կ՛արգիլէ, որ մանրէները ապրին, տարածուին ու բազմանան: Եթէ անհանգիստ էք, մի՛ վարանիք օրական առաւօտեան ձեր թէյին կամ կաթին դգալ մը մեղր աւելցնելու. այսպիսով, ձեր մարմնին կ՛օգնէք, որ անիկա բնական անթիպիոթիքներով պայքարի մանրէներուն դէմ:

***

Բացի այս 5 պատճառներէն` յիշեցնենք, որ մեղրը կ՛օգնէ վէրքերու արագ սպիացման, կը դիւրացնէ մարսողութիւնը, կը պայքարի անքնութեան դէմ եւ կը դարմանէ կոկորդի ցաւը:

Այսուհանդերձ, պէտք է չափաւորել մեղրին օգտագործումը, քանի որ անիա շատ ջերմուժ կը պարունակէ (300 ջերմուժ` իւրաքանչիւր 100 կրամի մէջ):

Ձեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

-1-

Եթէ կ՛ուզէք առանց «լալու» սոխ կեղուել ու մանրել` ձեր բերնին մէջ քիչ մը ջուր հաւաքեցէք նախքան գործի լծուիլը: Մի՛ զարմանաք, ասիկա շատ ազդու միջոց է, կ՛արժէ փորձել:

-2-

Եթէ կարկանդակի պատրաստութեան ընթացքին կակուղ կարագ կը պահանջուի ձեզմէ, իսկ կարագը սառցարանն է, երբեք մանրալիք չգործածէք, այլ օգտագործեցէք պանիրի քերոցը, ձեր գործը շատ աւելի արագ կ՛ընթանայ:

-3-

Որպէսզի պտուղները աւելի երկար դիմանան, երկուքի կիսուած խցանի կտորներ զետեղեցէք անոնց կողովին մէջ: Խցանի կտորները կը ներծծեն խոնաւութիւնը, եւ պտուղները աւելի երկար ժամանակ թարմ կը մնան:

-4-

Որպէսզի գետնախնձորները երկար դիմանան ու չծլին, զանոնք պահեցէք համեմատաբար մութ եւ չոր տեղ մը եւ անոնց միջեւ խնձոր մը զետեղեցէք:

-5-

Անգամ մը որ անուշի շիշը բանաք, նոյնիսկ եթէ սառնարանը պահած էք, բորբոսի հետքեր կը յայտնուին: Այս անպատեհութեան առաջքը առնելու համար անուշին երեսը թեթեւ խաւ մը փոշի շաքար ցանեցէ՛ք: Շաքարը կ՛արգիլէ բորբոսի գոյացումը:

-6-

Որպէսզի ձեր միսի կտորը փափուկ եւ հիւթեղ ըլլայ, զայն 2 ժամ պահեցէք մէկ գաւաթ մածունի մէջ, որուն աւելցուցած ըլլաք` մէկ սուրճի դգալ կիտրոնի հիւթ, պտղունց մը քիմիոն եւ պճեղ մը ճզմուած սխտոր:

Խոհագիր

 Մեղրով Եւ Ընկոյզով
Կարկանդակ

Բաղադրիչներ

125 կրամ ընկոյզ (հարիչէ անցած եւ փոշիի վերածուած)
50 կրամ մեղր
45 կրամ կակուղ կարագ
10 կրամ ալիւր
2 հաւկիթ
Կէս կիտրոնի տաշուք
1 թէյի դգալ կիտրոնի հիւթ
Կէս թէյի դգալ փոշի թթխմոր
Պտղունց մը կասիա
Պտղունց մը աղ

Ծորին համար`
90 կրամ մեղր
2 թէյի դգալ կիտրոնի հիւթ

Պատրաստութիւն

Բաղադրիչները խառնել եւ 20 սմ. տրամագիծով կաղապարի մը մէջ փոխադրել ու նախապէս տաքցուած փուռի մէջ եփել շուրջ 35 վայրկեան: Կարկանդակը փուռէն հանելէ ետք, սպասել, որ ամբողջութեամբ պաղի, ապա պատառաքաղի մը միջոցով երեսը ծակծկել եւ տաք ծորը (90 կրամ տաք մեղրին աւելցնել 2 ապուրի դգալ կիտրոնի հիւթը եւ խառնել) վրան թափել, մինչեւ որ ամբողջութեամբ ներծծուի:

Զարդարել ընկոյզի կտորներով:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

Ծառը

 Ձմեռ օրեր,
Երբ փոթորիկն ըլլար մըռայլ,
Ես կ՛երթայի` խորն ամայի դաշտերուն,
Ականջ տալու կէս-գիշերուան քրքիջին:

Սլա՞ցքն անոր…
Պերճ ու հպարտ, խաղաղութեամբ մը խորունկ,
Ան կ՛երկարէր արտասուահիւծ աստղերուն`
Բազուկներն իր հոլանի,
Զերդ պարմանի մ՛իր հարսին.
Գիշերին մէջ կը լսէի կարծես թէ`
Ձայնն իր զուլալ համբոյրին…

Ինծի համար,
Խորհրդանիշն էր ան Ուժին ու Կեանքին…
Եւ ես հաւատքն ունէի իր անմահութեան…
Փոթորիկին դէմ իր քրքիջով`
Ան մտածումըս կը հանէր լեռնէ մը վեր…:

***

Անցեալ աշնան,
Օր մը յանկարծ մարդեր եկան
Խորն ամայի այն դաշտերուն,
Կացիններով, պարաններով…
Ուրուականնե՞ր էին կարմիր.
Կը խնդային վըհուկի պէս…:

Հսկայ մուրճովն իր արեւուն`
Աստուած դարեր աշխատեր էր անոր համար:
Այդ մարդերուն
Քանի մը ժամը բաւեց
Զայն խլելու իր յոգնաբեկ բազուկներէն…

Իր մահէն ետք,
Ա՛լ չգացի, երբ փոթորիկն եղաւ մռայլ,
Խորն ամայի դաշտերուն.
Մտածումս իջեր էր վա՜ր լեռներէն…

***

Հիմա աղուոր գարուն է.
Եւ անցեալ օր,
Մղում մ՛յամառ նորէն քայլերս ուղղեց հո՛ն,
Խորն ամայի այն դաշտերուն.
Եւ յուզումէս ինկայ ծունկի…

Կացինահար ծառն էր նման շիրմաքարի
– Սեւ գերեզման մը խոժոռ,-
Բայց իր կողէն`
Արծուաթռիչ նիզակներու խրոխտանքով`
Բարունակներ ժայթքեր էին դէպի երկինք:
Անոնց մէջէն
Նորափետուր թռչուններ ե՜րգ կ՛երգէին…

ՄԱՏԹԷՈՍ ԶԱՐԻՖԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Շատեր Օփրան կը ճանչնան որպէս Ամերիկայի ամենայայտնի հաղորդավարուհի, սակայն պատմութեան մէջ առաջին սեւամորթ միլիառատէր կինը արժանի է նաեւ, որ զինք յիշեն որպէս ամենաառատաձեռն անձնաւորութիւններէն մէկը:

Արդէն քանի մը տարիէ ի վեր Հարաւային Ափրիկէի մէջ կը գործէ Օփրայի հիմնած դպրոցը: Ան կ՛երազէ, որ աղքատ երկիրներու աղջիկները հնարաւորութիւն ունենան կրթութիւն ստանալու:

Այս դպրոցի իւրաքանչիւր վերջին զանգէն Օփրան անձամբ ներկայ կ՛ըլլայ եւ ամենափայլուն աշակերտներուն կ՛օգնէ ընդունուելու աշխարհի լաւագոյն համալսարանները: Կրթութեան զարգացման համար հաղորդավարուհին տրամադրած է արդէն իսկ աւելի քան 400 միլիոն տոլար: Ան որոշած է կանգ չառնել…

Օփրայի միտքերէն`

– «Կարեւոր չէ, թէ ո՛վ էք, ուրկէ՛ կու գաք: Յաղթանակելու կարողութիւնը կը սկսի ձեզմով»:

***

– «Կեանքէն կը ստանաք այն, ինչին համար համարձակութիւնը ունեցաք պահանջելու»:

***

– «Ամէն մարդ կը ցանկայ ձեզի հետ լիմուզին նստիլ, բայց դուք կ՛ուզէք ան, որ ձեզի հետ հանրաշարժ կը բարձրանայ, երբ լիմուզինը խանգարուի»:

***

– «Դուք ձեզ շրջապատեցէք մարդոցմով, որոնք ձեզ դէպի վեր պիտի բարձրացնեն»:

***

– «Կրնաս ամէն բան ունենալ, ոչ` բոլորը միաժամանակ»:

Առողջապահական.

 6 Բան, Որ Պէտք Չէ Ընել
Ուտելէ Ետք

Իւրաքանչիւրիս մէջ ամրապնդուած են սխալ սովորութիւններ, որոնք յաճախ սխալ անդրադարձ կ՛ունենան մեր առողջութեան վրայ:

Պարզուած է, որ մեր վրայ կ՛ազդէ ոչ միայն այն, ինչ որ կ՛ուտենք, այլ նաեւ այն, ինչ կ՛ընենք ուտելէ ետք:

Մեր մարսողական համակարգը չափազանց զգայուն է, անոր հետ շատ լուրջ պէտք է վերաբերիլ մարսողութեան ճիշդ գործընթաց ապահովելու համար:

Պարզուած է 6 տարածուած բան, որ պէտք չէ ընել ուտելէ ետք, ինչպէս նաեւ` 3 բան, որ կարելի է ընել ուտելէ ետք:

Զբօսնել

Ունինք  այն սխալ համոզումը, որ ուտելէ ետք կարելի է զբօսնել: Քալելը ջերմուժ վատնելու լաւ միջոց է, սակայն բժիշկները խորհուրդ կու տան ուտելէ ետք առնուազն 15-20 վայրկեան սպասել` նախքան քալելը. այլապէս մարմնին մէջ թթուային անհաւասարակշռութիւն եւ դժուարամարսութիւն կը կատարուի:

***

Պտուղ Ուտել

Կայ այնպիսի համոզում, որ պտուղը պէտք է ուտել աղանդերի փոխարէն` ուտելէ անմիջապէս ետք: Պտուղը աւելնալով ստամոքսին մէջ եղած ուտելիքին վրայ` կը խանգարէ մարսողութեան բնականոն ընթացքը: Պտուղը պէտք է ուտել ճաշէն մէկ ժամ առաջ կամ առնուազն 2 ժամ ետք:

***

Թէյ Խմել

Բժիշկները կը թելադրեն ուտելէ անմիջապէս ետք թէյ չխմել, քանի որ անոր պարունակած կարգ մը թթուները կը նուազեցնեն մեր կերածներուն օգտակարութիւնը` սննդական արժէքը:

***

Քնանալ

Մեզմէ շատեր կը սիրեն ուտելէ անմիջապէս ետք քնանալ, սակայն այս սովորութիւնը վնասակար է: Պառկած դիրքով մեծ է հաւանականութիւնը, որ ստամոքսահիւթին մէկ մասը ծորի դէպի կերակրափող: Ճիշդ այս պատճառով ալ շատեր այրոցներ կը զգան, երբ ուտելէ անմիջապէս ետք կը պառկին: Պէտք է քնանալ ուտելէ առնուազն 2 ժամ ետք:

***

Լոգնալ

Տաք լոգանքը կ՛արագացնէ արեան հոսքը դէպի մաշկի մակերեսը, հետեւաբար կը նուազի ստամոքսի հատուածի արեան քանակը: Կարելի է լոգնալ ուտելէ կէս կամ մէկ ժամ ետք:

***

Ծխել

Ուտելէ անմիջապէս ետք ծխելը կը վնասէ առողջութեան: Ծուխը կը գրգռէ ստամոքսը, կը խոչընդոտէ մարսողութիւնը եւ կը յանգեցնէ վատ ինքնազգացողութեան:

***

Իսկ ուտելէ ետք բժիշկները կը թելադրեն բաժակ մը գաղջ ջուր խմել, սեղանին շուրջ մնալ, զրուցել, իսկ եթէ յարմարութիւն կայ, օրուան հագուստներէն ձերբազատիլ եւ թոյլ ու հանգստաւէտ տնային զգեստ կրել: Այս պարզ սովորութիւնները կ՛օգնեն, որ մեր մարսողական համակարգը աւելի առողջ ըլլայ:

Նորաձեւութեան Աշխարհէն

4 Խորհուրդներ` Ձեւագէտ-Ոճաբան
Քարլ Լակըրֆելտէն

– 1

Հագուստ ընտրելու ատեն միշտ նկատի առէք ձեր կազմուածքը: Ամենագեղեցիկ հագուստն իսկ չ՛արժեր գնել, եթէ անիկա ձեր կազմուածքին չի յարմարիր:

– 2 –

Օգտագործեցէք պարզ բաներ: Հրաժարեցէք չափազանցուած աքսեսուարներէն, բազմաշերտ հագուստներէն, շեշտուած շպարներէն: Չմոռնաք, որ յարմարաւէտ շապիկ մը եւ լաւ հանգչած ճինզ մը բոլոր ժամանակներուն համար նորաձեւ են: Բնական գեղեցկութիւնը միշտ ալ աւելի գրաւիչ է, քան` արհեստականը:

– 3 –

Հագուեցէք եղանակին համապատասխան: Որպէս կանոն` յիշեցէք, որ գարնան եւ ամրան պէտք է վառ գոյներով հագուստ կրել, իսկ աշնան ու ձմրան` հանգիստ, խամրած երանգներ:

– 4 –

Ջանացէք սլացիկ կազմուածք ունենալ: Նորաձեւութիւնը նկատի ունի սլացիկ կազմուածքով կիները: Այդ իսկ պատճառով անոնց համար աւելի դիւրին է նորաձեւութեան հետ քայլ պահելը:

Յիշեցնենք, որ Լակըրֆելտ «Շանել» նորաձեւութեան տան տարիներու ոճաբանն էր: Ան մահացաւ անցեալ փետրուարին, 86 տարեկանին:

Այսուհետեւ Չթափէք
Նարինջի Կեղեւները      

Արդէն նարինջի ժամանակ է. Սէ. կենսանիւթով հարուստ, հիւթեղ եւ համեղ նարինջը լաւագոյն զէնքն է կրիփին դէմ պայքարելու համար: Բայց գիտէ՞ք, թէ անոր կեղեւը նոյնքան օգտակար է. մի՛ թափէք զայն, այլ օգտագործեցէք ձեր առօրեայ կեանքին մէջ:

Մաքրութեան Համար

Կափարիչով օժտուած ապակեայ շիշի մը 1/3 ճերմակ քացախ եւ 2/3 սովորական ջուր լեցուցէք, աւելցուցէք 2 նարինջի կեղեւ, կափարիչը փակեցէք եւ սպասեցէք 2 շաբաթ: Հեղուկը քամոցէ անցուցէք եւ լեցուցէք սփռիչ շիշի մէջ եւ օգտագործեցէք տան մաքրութեան համար: Անուշ բոյրով բնական այս հականեխիչը նաեւ կը հեռացնէ մրջիւնները:

Գէշ Հոտերը Չէզոքացնելու Համար

Մարզական կօշիկները քրտինքի եւ խոնաւութեան պատճառով յաճախ գէշ կը հոտին: Երեկոյեան անոնց մէջ նարինջի կեղեւ զետեղեցէք եւ ամբողջ գիշերը ձգեցէք: Արդիւնքը պիտի գոհացնէ ձեզ:

Ակռաները Մաքրելու Համար

Ձեր ակռաները շփեցէք նարինջի կեղեւով` զանոնք մաքրելու եւ սպիտակեցնելու համար: Նարինջի կեղեւը նաեւ կը չէզոքացնէ գէշ հոտող շունչը:

Մոմ Պատրաստելու Համար

Կէս նարինջը այնպէս մը պարպել, որ պատրոյգի պէս բաժինը կեղեւէն չանջատուի: Կեղեւին մէջ ձէթ լեցուցէք, պատրոյգն ալ ձէթով ծեփեցէք, ու հրահանով մը վառեցէք:

Կատուները Հեռացնելու Համար

Եթէ ձեր կատուն սովորութիւն ունի բոյսերու թաղարներուն մէջ միզելու, բոյսերուն տերեւները նարինջի կեղեւով շփեցէք (ամիսը անգամ մը) եւ կամ հողին երեսը կտրտուած նարինջի կեղեւ դրէք:

Խոհագիր

Չիրերով Քաղցրաւենիք

Բաղադրիչներ

– 100 կրամ սալորի չիր
– 100 կրամ ծիրանի չիր
– 100 կրամ չամիչ
– 100 կրամ կաղին
– 1 – 2 ապուրի դգալ մեղր
– Քաքաօ` ցանելու համար

Պատրաստութիւն

Թեթեւ կրակի վրայ կաղինը բովել` անընդհատ խառնելով: Չիրերը եւ կաղինը հարիչէ անցընել, աւելցնել մեղրը: Ստացուած զանգուածէն գնդիկներ ձեւաւորել, վրան մաղով քաքաօ ցանել եւ փոխադրել ներկայանալի ամանի մը մէջ:

Քաքաօն կարելի է փոխարինել շուշմայով կամ բովուած ու մանրուած կաղինով կամ նուշով:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Մոխրագոյն Աչքեր

Ինձ չի տուել հողը հայոց
Հնոց գեղերը հայուհու,
Ոչ սէգ հասակ, ոչ հուր հայեացք,
Ոչ հիւսքերի բոցեր հլու.
Պարգեւել է նա ինձ խորունկ
Զոյգ մոխրագոյն աչքեր միայն
Լցուած մոխրով իր դարերի,
Խորքում` անթեղը ներշնչման…
Հայկական աչքեր
Ո՛ւր էլ լինենք, ինչ դէմքի վրայ`
Խորշոմած մի մօր, թէ մանկան մի թուխ,
Յոգնած հարսների դէմքին արեւհար,
Հայկակա՛ն աչքեր, գեղեցի՜կ էք դուք:
Դուք, տեսած այդքան լաց ու արհաւիրք,
Ինչպէ՞ս կարեցաք դարերից այն հին
Մնալ այսքան մե՜ղմ, այսքան գեղեցի՜կ,
Այսքան գեղեցի՛կ նայել աշխարհին…

ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆ

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Բոլորիս շատ սիրելի պանիրներուն մասին կան շատ հետաքրքրական գիտելիքներ. եկէք` ծանօթանանք անոնցմէ քանի մը հատին:

– Ֆրանսայի մէջ մարտ 27-ին կը նշուի պանիրի ազգային օրը: Նշենք, որ շատ հարուստ պանիրի տեսականի ունեցող Ֆրանսան արտադրութեան իմաստով աշխարհի մէջ երրորդ դիրքը կը գրաւէ Միացեալ Նահանգներէն եւ Գերմանիայէն ետք:

***

– Պանիր մը ընդհանրապէս կը կրէ իր արտադրման վայրին անունը: Անոր համը կախեալ է կաթը արտադրող անասունէն, այդ անասունը շրջապատող բուսականութենէն, հողէն, կլիմայէն եւ տարուան եղանակէն:

***

– Կարգ մը պանիրներու մէջ գոյացած ծակերը գիտական բացատրութիւն ունի: Երբ կաթը պանիրի կը վերածուի, տիոքսիտ տը քարպոնի պղպջակներ կը գոյանան, որոնք օդի պարապութիւններ կը ստեղծեն եւ հետագային ծակերու կը վերածուին:

***

– Պանիրը օգտակար է ակռաներուն այն պարզ պատճառով, որ շատ հարուստ է քալսիոմով:

***

– Քնանալէ առաջ քանի մը կտոր պանիր ուտելը կ՛օգնէ աւելի հանգիստ եւ խոր քնանալու:

***

– 10 լիթր կաթ անհրաժեշտ է 1 քիլօ էմանթալ պանիր պատրաստելու համար, 2 լիթր` քամամպերի մը համար, իսկ 25 լիթր` երեքուկէս քիլօ պրիի մը համար:

***

– Մոցարելլա պանիրը ամէնէն աւելի սպառուող պանիրն է աշխարհի երեսին: Միայն «Փիցցա հաթ»-ը տարեկան 300 միլիոն քիլօ մոցարելլա կը գործածէ իր փիցցաներուն պատրաստութեան համար:

***

– Գոյութիւն ունի պանիրի կախուածութիւն: Այո՛, պանիրը ունի քազէին անունով բնասպիտ մը, որ մարսողութեան ժամանակ քազոմորֆին կ՛արտադրէ: 2015-ին փաստուած է, որ պանիրը, այնպէս` ինչպէս ծխախոտը եւ ալքոլը, կախուածութիւն կը յառաջացնէ:

***

– Պանիրի ֆոպիան թիրոֆոպի կը կոչուի: Աշխարհիս երեսին տարօրինակ ֆոպիաներ գոյութիւն ունին, որոնք յաճախ գէշ փորձառութեան մը հետեւանք են. իսկ պանիրինը թիրոֆոպի անունով ծանօթ է:

***

– Լսա՞ծ էք թիրոսեմիոֆիլիի մասին, որ պարզապէս պանիրի պիտակներու հաւաքածոյ պահելու սովորութիւնն է: Ֆրանսայի մէջ մինչեւ իսկ ակումբ գոյութիւն ունի աւելի քան 2000 անդամներով, իսկ ամէնէն մեծ հաւաքածոն կը հաշուէ շուրջ 200 հազար տարբեր տեսակի պիտակներ:

***

– Ամերիկացի գիտնականներու կարծիքով, ֆրանսացիք երկարակեաց են շնորհիւ պանիրին: Սփերմիտինով հարուստ ֆրանսական պանիրները հակաքաղցկեղային յատկութիւն ունին, անոնք կը պայքարին քաղցկեղային բջիջներու բազմացման դէմ:

Ճաշակով Մատուցելու
Արուեստը

Ճաշի սեղանի արուեստին քաջածանօթ անձեր տեւաբար կը շեշտեն ուտելիքներու ճաշակով մատուցման կարեւորութիւնը: Անոնց կարծիքով, սեղան բերուած ուտելիքները պէտք է մատուցուին ներկայանալի ամաններու մէջ` միշտ նկատի առնելով գոյներու, չափերու եւ տեսականիի համադրումն ու ներդաշնակութիւնը: Ստորեւ կը ներկայացնենք քանի մը հետաքրքրական նմուշներ:

Ա.- Պանրեղէնի մատուցում

Պանիրները պէտք է շարել պանիրի համար նախատեսուած բաց ամանի մը վրայ: Օրէնքով 5 տեսակէն աւելիով պէտք չէ խճողել ամանը, զոր կարելի է զարդարել խաղողի փոքրիկ ողկոյզներով, ընկոյզով, խորոված հացի շերտերով եւ այլն…

Բ.- Խոզապուխտի տեսականիի մատուցում

Այս պարագային եւս ափսէի մը օգտագործումը պայման է, որպէսզի տեսականին գեղեցիկ ցուցադրուի: Կարելի է խոզապուխտներուն մէկ մասը ոլորել, ոմանց վրայ ցպիկներ հաստատել… Թելադրելի է զարդարանքի համար օգտագործել թոմաթ սըրիզ, թթուաշ, ձիթապտուղ եւ այլն…

Գ.- Հում բանջարեղէններու մատուցում

Հոս գոյներու այլազանութիւնն ու համադրումը շատ կարեւոր է: Ինչպէս նկարին վրայ կը տեսնենք, լաւ կ՛ըլլայ, որ նախ մատուցման ամանը ծածկենք հազարի տերեւներով եւ ապա աւելցնենք կտրտուած կամ լման բանջարեղէնները: Գոյներու այլազանութիւնը երանգապնակի տպաւորութիւնը պիտի հաղորդէ:

Դ.- Պտուղներու մատուցում

Հոս եւս գոյներու եւ համերու համադրումը շատ կարեւոր է:

Թելադրելի է, որ ներկայացուած բոլոր պտուղները կտրտուած ըլլան, որպէսզի իւրաքանչիւրը դիւրաւ առնէ իր նախասիրած կտորը:

Նախընտրելի է, որ մատուցուած պտուղները ըլլան թարմ ու եղանակի պտուղներ եւ խուսափիլ սառածներէն ու պահածոներէն:

Ֆրանսացի Շեֆին Խրատները

41 տարեկան ֆրանսացի շեֆ Սիրիլ Լինիաք Ֆրանսայի ամենանշանաւոր ծաղարարներէն մէկն է. ան Փարիզի 8 տարբեր թաղամասերու մէջ հրուշակեղէնի խանութ ունի, արժանացած է տասնեակ մը մրցանակներու եւ հեղինակ է շուրջ 40 գիրքերու:

Այսօրուան սիւնակով կը ներկայացնենք Լինիաքի խորհուրդները` համեղ եւ յաջող աղանդերներ պատրաստելու համար:

1.- Ալիւրը միշտ մաղել չափելէ առաջ, աւելի լաւ արդիւնք ձեռք բերելու համար:
2.- Չափելու համար գործածել մէկ տեսակի թէյի գաւաթ, սուրճի գաւաթ, ապուրի դգալ եւ թէյի դգալ:
3.- Խոհագիրի չափերուն բառացի հետեւիլ` առանց աւելցնելու կամ զեղչելու:
4.- Կշիռք ունենալ եւ միշտ օգտագործել:
5.- Այն կարկանդակները, որոնք իւղ կը պարունակեն, եփել միջակ ջերմաստիճանով 45 վայրկեան:
6.- Բնաւ իւղ չպարունակող (կամ շատ քիչ իւղ պարունակող) կարկանդակները եփել միջակ ջերմաստիճանով, 15 վայրկեան:
7.- Միշտ հաւկիթը լաւ զարնել յաջող կարկանդակ մը ունենալու համար:
8.- Կարկանդակին բաղադրիչները` հաւկիթը, կարագը, կաթը միշտ ժամանակ առաջ սառնարանէն հանել եւ սենեակի ջերմաստիճանով պահել:
9.- Ալիւրը հաւկիթին աւելցնելու ժամանակ միշտ փայտէ դգալ գործածել եւ շատ չխառնել:
10.- Ափսէն իւղելէ ետք ալիւր ցանել եւ յետոյ բաղադրութիւնը լեցնել:
11.- Կարկանդակին խմորը ափսէին մէջ տեղաւորելէ ետք նախապէս տաքցուած փուռին մէջ փոխադրել անմիջապէս:
12.- Կարկանդակը կտրելէ կամ զարդարելէ առաջ սպասել, որ շատ լաւ պաղի:
13.- Կարկանդակ պատրաստելը հաճոյք եւ վայելք է, պէտք է սիրով գործի լծուիլ. եթէ պարտականութեան համար կը պատրաստէք, նախընտրելի է, որ հրաժարիք:

Խոհագիր

 Պանանով Թխուածքներ

Բաղադրիչներ

– 2 բաժակ ալիւր
– 1 բաժակ շաքար
– 4 պանան
– Կէս թէյի դգալ կասիա
– 1 բաժակ ընկոյզ
– 1 հաւկիթ
– 100 կրամ կարագ
– 1,5 թէյի դգալ պէյքինկ փաուտըր

Պատրաստութիւն

Կարագը հարել շաքարին եւ հաւկիթին հետ: Աւելցնել ալիւրը, պէյքինկ փաուտըրը եւ կասիան: Պանանները կեղուել, կտրատել եւ պատառաքաղով ճզմել, աւելցնել խմորին` մանրուած ընկոյզին հետ:

Թխման ափսէն յատուկ թուղթով ծածկել: Խմորը լեցնել հրուշակեղէնի տոպրակի մէջ եւ օղակաձեւ լեցնել ափսէին մէջ` իրարմէ որոշ հեռաւորութեամբ:

Ափսէն փոխադրել փուռ (նախապէս տաքցուած 180 ջերմաստիճանով) եւ եփել քառորդ ժամ:

Փուռէն հանելէ ետք սպասել, որ պաղի նախքան մատուցելը:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Յովհաննէս Շիրազի
«Հայոց Դանթէական»-Էն

 Ո՜վ լռած ազգեր, նզովում եմ ձեզ:
Ոչ մի ազգի մահ ես չեմ ուզենայ,
Եթէ նա Հայոց մահը չուզենայ:
Օհ, քրիստոնեայ անՅիսուս ազգեր,
Ամօթ ձեզ:
Ամօթ, որ քար լռեցիք
Ու լռում էք դեռ` իբրեւ անծանօթ:
Դուք սուտ քուն տուած աղուէսի հօտի նման էիք լուռ,
Երբ թրատւում էր իմ ժողովուրդը:
Էլ ո՞ւր է մարդը` այն էլ ստեղծուած
Աստծոյ պատկերով:
Ով լիրբ լռութիւն, որ լռում ես դեռ,
Հիւսիսն` իր յաւերժ սառոյցների պէս,
Հարաւն` իր լուսնի մահիկի նման,
Արեւելքն` ինչպէս իր ծուխը ղեյլանի,
Արեւմուտքն` ինչպէս պոռնիկ անսահման:
Այնինչ, ով աշխարհ, թէ քո լրբենի այս չորս բերանով
Գոռայիր մի հեղ,
Պատեան կը փախչէր սուրը սուլթանի,
Չէր յորդայ այսքան արիւն խելայեղ:
Ով ժանտ մարդկութիւն, վիշապ օձաքիստ,
Դահիճ լռութիւն, քած դու անտարբեր,
Ո՞նց էիր հացդ կուլ տալիս հանգիստ,
Երբ մի ողջ ազգ էր գլխատւում անտէր:
Վիշտ չկիսողի վիշտը չեն կիսում,
Վշտով եմ ասում:
Այսօր մեզ հասաւ ձեռքով անասնի,
Վաղը, իմացէ՛ք, ձեզ պիտի հասնի,
Վիշտ չկիսածը վիշտ պիտի տեսնի:

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Խոստովանինք, որ երբեմն ստեղծուած է այնպիսի իրավիճակ, երբ մենք օգտագործած ենք պոռալու մեր ունակութիւնը` դաստիարակչական նպատակով: Երբեմն իսկապէս անհնար է խուսափիլ անկէ, քանի որ անիկա ամենաարագ գործող միջոցն է, որ կ՛օգնէ ազդել չարաճճի երեխայի վրայ:

Չմտածենք, որ գոռալով կրնանք կարգապահ դարձնել երեխան, փոխել անոր վարքագիծը. ասիկա ունի կարճաժամկէտ արդիւնք եւ կը յանգեցնէ երեխային կողմէ մեզի հանդէպ վստահութեան կորուստի:

Ահա թէ ինչո՛ւ պէտք չէ գոռալ երեխային վրայ. երբ կը գոռանք, երեխան կը սկսի մեզմէ վախնալու: Անշուշտ այդ պահուն ան կ՛ընէ այն, ինչ որ պահանջեցինք իրմէ, բայց անոր մէջ կը սկսի մեզի հանդէպ վախ յառաջանալու: Մենք գոռալով կը կորսնցնենք իրավիճակի վերահսկողութիւնը, երեխան այլեւս չի կրնար մեզի վստահիլ, քանի որ մենք ցոյց տուած ենք մեր թերութիւններէն ամէնէն մեծը` չկարողանալ մենք մեզ զսպել:

Կարեկցանք եւ ըմբռնում ցուցաբերենք երեխային հանդէպ, եւ հաւանական է, որ ան հասուն տարիքին նոյն ձեւով վերաբերի մեզի հետ` հանդուրժողական եւ սիրալիր:

Բղաւոցը չօգտագործենք դաստիարակչական նպատակներով, այլապէս վախը կ՛ըլլայ միակ զգացումը, որ մեր երեխան կը զգայ մեզի հանդէպ: Մեր երեխաները նման են սպունգի, անոնք դիւրաւ կը կլանեն բացասական կամ դրական որեւէ բան:

Յիշենք այս ոսկի կանոնը` չդաստիարակենք մեր երեխանները, միեւնոյնն է անոնք մեզի պիտի նմանին, հետեւաբար դաստիարակենք մենք մեզ:

Հետաքրքարակն

 Պ. Սեւակի Հայրենի Գիւղի`
Զանգակատան, Խոհանոցի
Բազմազանութիւնը

Փոխինդ, բորանի, չիրով ճաշ, շեբով աղցան, կու կուտապ, Ալայազ… Ասոնք հայկական աւանդական այն կերակրատեսակներն են, որոնք բնորոշ են Արարատ մարզի Զանգակատուն համայնքի խոհանոցին:

Սեւակի ծննդեան 95 եւ համայնքի հիմնադրման 190-ամեակներու յոբելինական միջոցառման առիթով այս հետաքրքրական եւ նրբահամ ուտեստները ներկայացուեցան համայնքի բնակիչներուն եւ հիւրերուն:

Միջոցառման կազմակերպիչները ներկաներուն ներկայացուցին մատուցուած կերակուրներու պատրաստութեան եղանակն ու առանձնայատկութիւնները:

Օրինակ, բորանի պատրաստելու համար պէտք է մանր կտրատել դդումը, ջուր աւելցնել եւ այնքան եփել, մինչեւ որ ստացուի միատարր զանգուած մը: Այնուհետեւ եփած լուբիա, սիսեռ, ղաւուրմաով պատրաստուած սոխառած եւ կտրատած ծիրանաչիր աւելցնել, համեմել աղով-պղպեղով եւ շարունակել եփել: Մատուցելու ատեն պայման է շաքարաւազ աւելցնել:

Մնացեալ կերակրատեսակները նոյնպէս պատրաստուած էին ընդեղէններէ, կանաչեղէնէ, չիրերէ, այլ խօսքով` «համեստ», մատչելի եւ առողջապահական բաղադրիչներէ:

Առողջապահական

 Հանգստաւէտ Եւ Յարմարաւէտ Ննջասենեակ`
Ֆէնկ-Շուէյի Սկզբունքներէն Մեկնելով

Ննջասենեակը այն տեղն է, որ դուք կը հանգստանաք` հեւքոտ օրուան մը աւարտին: Կատարեալ հանգիստի համար ձեր սենեակին մէջ ամէն բան ներդաշնակ պէտք է ըլլայ, գոյներու համադրում, կահոյքի դիրք, մահճակալի որակ…

Մահճակալը

– Դուք պէտք է որակաւոր ներքնակ ունենաք:

– Ձեր մահճակալին տակ պէտք է պարապ տարածութիւն ըլլայ: Մի՛ օգտագործէք տակը դարակներով մահճակալ: Անոր տակ պէտք է պարապ ըլլայ, որպէսզի փոշի եւ աղտ չկուտակուի եւ դուք առիթ ունենաք մաքրելու:

– Ձեր մահճակալը պէտք է դուռէն հեռու ըլլայ:

– Մահճակալ պատուհանին տակ պէտք չէ ըլլայ, թող անիկա պատին տակ ըլլայ:

– Շատ կարեւոր է, որ ձեր մահճակալը հեռու ըլլայ ելեկտրական սարքերէն:

Բացասական Ներուժ

Ննջասենեակին մէջ խուսափեցէք բացասական ներուժ պատճառող երեւոյթներէ: Այսպէս`

– Հայելին հեռու դրէք մահճակալէն. պառկած ժամանակ դուք պէտք չէ տեսնէք ձեր արտացոլանքը:

– Ուշադիր եղէք լուսաւորութեան, անիկա պէտք չէ, որ ուղիղ մահճակալին վրայ ըլլայ:

– Ննջարանին մէջ պէտք չէ որ աքուարիոմ կամ ջուրով լեցուն ծաղկաման ըլլայ:

– Բացառուած են նաեւ բոյսերը, քանի որ անոնք ածխաթթու կազ կ՛արտադրեն:

– Հագուստներն ու կօշիկները պէտք չէ հոս-հոն թափառին այլ կոկուած ըլլան պահարանին մէջ:

Գոյներու Համադրում

– Թէեւ կրակի գոյնը թոյլատրելի է ննջասենեակի համար, սակայն նախապատուութիւնը տուէք փասթել գոյներուն, որոնք աւելի թուլացնող եւ հանգստացնող են:

Յիշեցէ՛ք

– Սենեակը որքան խճողուած ըլլայ, այնքան փոշին բոյն կը շինէ:

– Խճողուած ու գեղօրներով ու պատի զարդերով ծանրաբեռուած ննջասենեակը ձեզ կը դարձնէ ջղային ու լարուած:

– Պատերուն վրայ մի քանի ոգեշնչող նկար բաւարար են, որպէսզի դուք լաւ զգաք:

– Սենեակին օդը միշտ մաքուր պահեցէք. օրուան ընթացքին օդափոխեցէք զայն:

Մեր Առօրեան Դիւրացնող Հնարքներ

Սոխի, Սխտորի, Ձուկի Անախորժ
Հոտերը Չէզոքացնելու Համար

Ձեռքերուն վրայէն ձուկի, սոխի, ծխախոտի կամ սխտորի անախորժ հոտերէն ձերբազատելու բազմաթիւ միջոցներ կան.

ստորեւ կը ներկայացնենք հետաքրքրական տարբերակներ.

ա.- Ձեռքերը շփել սուրճի մրուրով:

բ.- Ձեռքերը շփել պէյքինկ սոտայով: Զանոնք նախ թրջել, ապա սոտայի մէջ թաթխել եւ շփել:

գ.- Ձեռքերը շփել կիտրոնի հիւթով կամ կիտրոնի կիսուած կտորով մը:

դ.- Կերակուրի աղը եւս լաւ տարբերակ է: Ձեռքերը նախ թրջել, ապա վրան աղ ցանել եւ շփել:

ե.- Ափերուն մէջ կտոր մը ակռայի դեղ դնել եւ 3 վայրկեան ձեռքերը շփել:

զ.- Ձեռքերը ցօղել քացախով. անձեռոցով չցամքեցնել զանոնք, այլ ձգել, որ ազատ օդին ինքնաբերաբար ցամքին:

Բրինձը Օգտագործելու
4 Հետաքրքրական Տարբերակներ

Ահաւասիկ 4 հետաքրքրական տարբերակ` հում բրինձը օգտագործելու:

Կերպընկալ «զիփ լոք» տոպրակի մը մէջ հում բրինձ լեցնել եւ սառցարան պահել: Զայն օգտագործել մկանային ցաւերը մեղմացնելու կամ կապտուկները դարմանելու համար:

***

Եթէ ձեր բջիջայինը ջուրի մէջ ինկած է, անմիջապէս մէջէն հանեցէք քարտն ու մարտկոցը եւ զայն մխրճեցէք հում բրինձի մէջ:

***

Եթէ շիշի մը կամ ծաղկամանի մը յատակը մաքրելու դժուարութիւն ունիք, ափ մը հում բրինձ, տաք ջուր եւ հեղուկ օճառ լեցուցէք եւ ամուր ցնցեցէք:

***

Ձեր հարիչին շեղբերը սրելու համար անոր մէջ 2 ափ հում բրինձ լեցուցէք եւ 5 վայրկեան աշխատցուցէք:

Խոհագիր

Արագ Պատրաստուող Աղանդեր`
Պաղպաղակով Եւ Կրկնեփով

Այս շատ արագ պատրաստուող աղանդերին համար պէտք ունիք քառանկիւնաձեւ կրկնեփի եւ երկու տեսակ պաղպաղակի (վանիլլալով եւ տուրմով):

Իւրաքանչիւր կտորի համար նկատի ունեցէք չորս կրկնեփ, որոնց մինչեւ պաղպաղակի 3 խաւեր պէտք է ունենաք:

Հրամցնելէ առաջ առնուազն կէս ժամ սառնարանը պահեցէք:

Կարելի է պաղպաղակի տեսակները փոխել` ըստ ճաշակի:

 Շաբթուան Մտածումները

Սօս Սարգսեանի Միտքերէն

– «Համը հանում եմ արդէն. էսքան ժամանակ ապրելն ո՞ւմ է պէտք: Յոգնել, յոգնեցրել եմ, ամէն ինչ իր ժամանակն ունի, չէ՞: Մահն էլ պիտի ժամանակին գայ, չի գալիս»:

– «Սովից ու ցրտից աւելի կործանարար է հոգեւոր աղքատութիւնը»:

– «Մարդ կայ ինքն իր հետ շախմատ է խաղում եւ բացակայ հակառակորդի քայլերը ակամայ յարմարեցնում է իրեն: Մինչդեռ իրական հակառակորդը միշտ կարող է մեզ համար անսպասելի քայլ անել, անդուր քայլ»:

– «Պէտք է ապրել երկու բանի համար` պէտք լինելու եւ գործելու»:

– «Մեծ մարդիկ, որ շատ լինեն, նրանց արժէքը կը կորի»:

– «Պէտք է միշտ յիշել հոգու կանչը` ինչը թելադրում, ուզում է…»:

– «Մեր ժողովուրդը դարձել է գանգատաբեր: Չի կարելի այսքան փնովել, շատ լաւ բաներ էլ են կատարւում»:

– «Մեր ապագան բզքտուած, չարչրկուած այս փոքրիկ հողակտորն է, մեր միակ յոյսն է, խնայե՛նք: Խնայենք ինքներս մեզ, խնայենք մերկացած ջղերով այս ժողովուրդին… Մտաւորականի համար չի կարող լինել` «վերեւի-ներքեւի» կողմ: Հայրենիքն ամբողջական հասկացողութիւն է:

Իրարհասկացողութեան ճամբան բռնենք»:

– «Ձէն եմ տալիս` ոչ ոք չի պատասխանում: Ոչ խորիկը կայ, ոչ Ֆրունզը, ձէն ձէնի տուած` գացին: Մէկ-մէկ նրանց ձայներն ականջովս են ընկնում, ուրախացած վեր եմ թռչում. լռութիւն է: Գիտէ՞ք սոսկալի բան է, երբ միտքդ ու սիրտդ ուրիշ տեղ են, դու` ուրիշ»:

– «Չեմ ընդունում այն բոլոր տրտունջները, թէ ջահելութիւնը լաւը չէ, թէ մեր նման չէ: Լաւ է, որ մեր նման չէ, որովհետեւ աւելի առաջադէմ է, աւելի ազատ ու համարձակ է: Ժամանակը զգացող է, այդ ժամանակի մէջ սեփական «ես»-ը հաստատող է: Ի հարկէ շատ խնդիրներ ունի ջահելութիւնը, բայց ինձ ուրախացնում եւ ոգեւորում է այն զարմանալի նուիրածութիւնը, որն ունի էս ջահելութիւնը»:

– «Մեր ամենամեծ ձեռքբերումը մեր բանակն է: Խոնարհում են այն մարդկանց առջեւ, ովքեր կարողացան մեր բանակը կառուցել»:

Այսօր (24 հոկտեմբեր 1929) դերասան Սօս Սարգսեանի ծննդեան օրն է:

Պատրաստեց՛ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

2013-ին ՄԱԿ-ը 31 հոկտեմբերը հռչակեց որպէս Աշխարհի քաղաքներու համաշխարհային օր: Այս օրը առիթ է, որ մարդիկ գնահատեն իրենց քաղաքը, բայց նաեւ մտածեն զայն բարելաւելու մասին:

Լուրջ տուեալներու համաձայն, մինչեւ 2050 թուականը աշխարհի քաղաքներու բնակչութեան թիւը պիտի կրկնապատկուի, հետեւաբար պէտք է այժմէն լրջօրէն մտածել «Աւելի լաւ քաղաք, աւելի լաւ կեանք» կարգախօսին մասին:

Աշխարհի քաղաքներու համաշխարհային օրուան առիթով, եկէք, ճամբորդենք Գիւմրի եւ աւելի լաւ ճանչնանք զայն:

– Մինչեւ իր ներկայի անուանումը ստանալը` Գիւմրին կոչուած է Կումայրի, Ալեքսանդրապոլ, Լենինական:

***

– Գիւմրին կը համարուի Հայաստանի երկրորդ մեծագոյն քաղաքը. շատեր զայն կը կոչեն հայրաքաղաք:

***

– Գիւմրիի մասին ամենահին յիշատակութեան կը հանդիպին Քսենոֆոնի «Անապասիս» գիրքին մէջ: Ան անցնելով Շիրակի դաշտավայրէն` տեսած է, որ մարդիկ կաւէ մեծ կարասներու մէջ պաղ ջուր եւ գարի կը պահեն:

***

– Գիւմրիի մէջ հիմնուած է առաջին հայկական թատրոնը եւ ցուցադրուած` առաջին օփերան:

***

– Գիւմրիի 3 բերդերը` Սեւ, Կարմիր եւ Պայտաձեւ, կանգուն են մինչեւ այսօր: Սեւ բերդէն ստորերկրեայ ուղիներ կառուցուած են դէպի «Մայր Հայաստան» արձանը եւ Կարմիր բերդ:

***

– «Մայր Հայաստան»-ի յուշարձանը կառուցուած է 1975-ին: Անիկա կը խորհրդանշէ հայ ժողովուրդին յաղթանակները: Կ՛ըսուի, թէ հայկական կողմէն դիտուած անիկա կ՛երեւի յաղթական կնոջ կերպարով իսկ թրքական կամ Արեւմտեան հատուածէն` անիկա յարձակող վիշապի կերպարանք ունի:

***

– Գիւմրիի եկեղեցիներէն մէկը տեղացիք անուանած են «Պլպլան ժամ». ռուսերու կողմէ կառուցուած այս եկեղեցիին գմբեթը մետաղեայ է եւ արշալոյսին կը սկսի փայլփլելու:

***

– Վարդանանց հրապարակը Գիւմրիի կեդրոնական եւ ամենամեծ հրապարակն է: Անոր յատուկ հմայք կու տան շատրուանները եւ Աւարայրի ճակատամարտին նուիրուած արձանախումբը, որ տեղադրուած է 2008-ին:

***

– Գիւմրիի պատմական կեդրոնը զարդարող քարէ սալիկները շարուած են 1940-ականներուն` գերմանացի ռազմագերիներու ձեռքով:

***

– Հայաստանի մէջ գործող ամենահին սափրատունը կառուցուած է 1941-ին, Գիւմրիի մէջ: Անիկա գրեթէ նոյնութեամբ պահպանուած է:

***

– Ռուս բանաստեղծ Ա. Պուշկինը 1829-ին  այցելած է Գիւմրի: Պուշկինի այցելութեան յիշատակին նուիրուած յուշակոթողը կառուցուած է խորհրդային տարիներուն:

***

– Պոլոզ Մուկուչը Գիւմրիի ամենայայտնի ու սիրուած կատակասէրներէն մէկն է: Անոր կատակներն ու հեքիաթները դարձած են խորհրդանիշ քաղաքին համար եւ կատակի ու հպարտութեան աղբիւր` բնակիչներուն համար: Պ. Մուկուչի արձանը զետեղուած է Ամենափրկիչ եկեղեցւոյ մօտակայ զբօսայգիին մէջ:

***

– Վարպետաց փողոցը Գիւմրիի այցեքարտերէն մէկն է: Հոն կը գտնուին երեք մեծ գիւմրեցիներու` Յ. Շիրազի, Ա. Իսահակեանի եւ Մ. Մկրտչեանի թանգարանները:

***

– Գիւմրին անսպառ նիւթ է, անիկա իւրայատուկ ճարտարապետութեան, հզօր մշակութային կենսագրութեան, անկրկնելի մտաւորականներու մայրաքաղաքն է, որուն մասին կարելի է անսահման խօսիլ ու գրել: Եթէ մէկ անգամ հոն այցելէք, ան կը ստիպէ ձեզ` կրկին ու կրկին վերադառնալ:

Մեր Զաւակները Եւ Մենք

 Օգտակար Սահմանափակումներ`
Առողջ Եւ Երջանիկ Երեխայ Մեծցնելու Համար

Յաճախ ծնողները կը կարծեն, որ երեխան սահմանափակումներ պէտք չէ ունենայ եւ ամէն ինչ պէտք է ստանայ ուրախ մեծնալու համար: Դաստիարակման այս մեթոտը կրնայ հետագային լուրջ դժուարութիւններ ստեղծել եւ երեխան դարձնել եսակեդրոն, անձնասէր եւ ոչ ինքնուրոյն:

Ստորեւ` օգտակար սահմանափակումներ, որոնց շնորհիւ երեխան կը վայելէ իր մանկութիւնը եւ կը մեծնայ առողջ ու երջանիկ:

– Երեխան ներել չի սորվիր, եթէ չըլլայ ոեւէ մէկը, որուն ան պէտք է ներէ:

– Երեխան չի սորվիր համբերատար ըլլալ, կամ սպասել ցանկութեան իրականացմանը, եթէ միշտ անմիջապէս ստանայ այն, ինչ կ՛ուզէ:

– Երեխան համագործակցիլ չի սորվիր, եթէ ամէն ինչ միշտ ընթանայ իր ուզածին պէս:

– Երեխան չի զարգացներ սեփական ստեղծագործական ներուժը, եթէ ամէն բան իրեն փոխարէն ուրիշներ կատարեն:

– Երեխան չի սորվիր կարեկցիլ ու յարգել, եթէ ան չտեսնէ ցաւ ապրող եւ անյաջողութիւններ ունեցող մարդիկ:

– Երեխան խիզախ ու լաւատես չ՛ըլլար, եթէ չստիպուի դէմ յանդիման կանգնիլ ձախորդութիւններու:

– Երեխան յամառ եւ ուժեղ չի դառնար, եթէ ամէն բան դիւրութեամբ տրուի:

– Երեխան սխալները սրբագրել չի սորվիր, եթէ անոր ծանօթ չեն դժուարութիւնները, անյաջողութիւններն ու սխալները:

– Երեխան չի զարգացներ սեփական արժանապատուութեան զգացողութիւնն ու առողջ հպարտութիւնը, եթէ երբեք ստիպուած չըլլայ խոչընդոտներ յաղթահարել եւ որեւէ նպատակի հասնիլ:

– Երեխան երբեք նպատակասլաց չի դառնար, եթէ չունենայ հեղինակութեան դիմակալելու եւ ցանկալիին հասնելու հնարաւորութիւն:

Ձեր երեխան ոսկեայ վանդակի մէջ մի՛ պահէք, առիթ տուէք, որ կեանքի դժուարութիւններուն ծանօթանայ, մասնակից դառնայ եւ ինքնուրոյն յաղթահարէ զանոնք: Ապագային անոնք երախտապարտ կ՛ըլլան ձեզի:

 5 Հոպիներ, Որոնք Կը Բարելաւեն
Ձեր Իմացական Կարողութիւնները

-1-

Խորհրդածութիւն (Meditation)

Մարդիկ խորհրդածութեամբ կը զբաղին, որպէսզի վերահսկեն իրենց բանականութիւնը, ձերբազատին ընկճախտէ եւ հանգստանան: Խորհրդածելով` դուք նաեւ կը ձերբազատիք գէշ սովորութիւններէ, կը բարելաւէք ձեր կեդրոնացումն ու յիշողութիւնը, մէկ խօսքով, կը դառնաք աւելի ուրախ:

-2-

Օտար Լեզուներ Սորվիլ

Հետազօտութիւնները ցոյց տուած են, որ երկու կամ աւելի լեզուներու տիրապետողը աւելի լաւ գլուխկոտրուկներ կը լուծէ, քան անոնք, որոնք մէկ լեզու գիտեն: Իւրաքանչիւր լեզու իր սեփական կառուցուածքն ու մտածելակերպն ունի, երբ ձեր ուղեղին վրայ այդ մտածողութեան ազդեցութիւնը կ՛ընդլայնէ անոր հնարաւորութիւնները:

-3-

Երաժշտական Գործիք Մը Նուագել

Ասիկա ձեր ուղեղը մարզելու լաւագոյն միջոցներէն մէկն է: Բազմաթիւ հետազօտութիւններ ցոյց տուած են, որ երաժիշտներուն մoտ աւելի զարգացած են ստեղծագործական եւ ճանաչողական ունակութիւնները: Անկախ անկէ, թէ դուք քանի՛ տարեկան էք, դուք կրնաք աւելի խելացի դառնալ, եթէ որեւէ երաժշտական գործիք նուագել սորվիք:

-4-

Գիրք Կարդալ

Կապ չունի, թէ ի՛նչ կը կարդաք, միեւնոյնն է, կարդալը միայն կ՛օգնէ: Ընթերցումը կը նուազեցնէ ընկճախտը, կը բարելաւէ ինքնընկալումը, կ՛ընդլայնէ ձեր աշխարհայեացքը եւ կ՛օգնէ, որ առօրեայ կեանքի մէջ ճիշդ լուծումներ գտնէք:

-5-

Մարզանք Ընել

Շատեր կը մտածեն, որ մարզանքը միայն մարմնին կ՛օգնէ: Իրականութեան մէջ մարզանքի տարբեր տեսակներ կը զօրացնեն ձեր կեդրոնացումը, յիշողութիւնը եւ ընկալունակութիւնը: Հետեւաբար յաճախ լողացէք, հեծանիւ քշեցէք, կողովագնդակ խաղացէք խթանելու համար ձեր ուղեղին գործունէութիւնը:

Մեր Առօրեան Դիւրացնող
5 Հնարքներ

-1-

Լուացարանը եւ լոգարանը մաքրելու լաւագոյն միջոցներէն մէկն է քարաղը:

-2-

Բնական մարգրիտը մաքրելու համար լուալ օճառ-ջուրով, ապա ցօղուել:

-3-

Ճանճերը տունէն հեռացնելու համար դուռերուն եւ պատուհաններուն շրջանակները քացախով շփեցէք:

-4-

Ամէն անգամ, որ ծաղկամանին մէջ ջուր կը լեցնէք, քանի մը հատիկ քարաղ աւելցուցէք ջուրին մէջի կիրը չէզոքացնելու համար:

-5-

Ոսկեայ զարդեղէնները փայլեցնելու համար զանոնք ամբողջ գիշեր մը շաքար-ջուրի մէջ մխրճեցէք:

Խոհագիր

Հնդկընկոյզով Աղանդեր

Բաղադրութիւն

3 գաւաթ հնդկընկոյզի փաթիլներ
1/4 գաւաթ ալիւր
1/2 գաւաթ շաքար
2 հաւկիթի ճերմկուց
1/2 թէյի դգալ հեղուկ վանիլա
Պտղունց մը աղ
1 կիտրոնի կեղեւի տաշուք

Պատրաստութիւն

Խորունկ ամանի մը մէջ հարել հաւկիթին ճերմկուցները` պտղունց մը աղի հետ: Քիչ-քիչ աւելցնել շաքարը, վանիլան եւ շարունակել հարել, յետոյ աւելցնել հնդկընկոյզի փաթիլները, ալիւրը եւ կիտրոնի տաշուքը եւ խառնել փայտեայ դգալով մը:

Փուռը տաքցնել 180 ջերմաստիճանով:

Առնել փուռ գացող ափսէ մը, զայն ծածկել իւղաթուղթով եւ վրան շարել խմորի գունդերը` իրարմէ 2-3 սմ հեռու: Եփել, մինչեւ որ գունդերը ոսկեգոյն դառնան:

Շաբթուան Բանաստեղծութիւնը

 Գիւմրի – Լենինական

Հայաստանի աղն ես, Գիւմրի,
Դու խօսքաշէն, սրամիտ,
Ճշմարտութեան մաղն ես, Գիւմրի,
Դու իմաստուն, միամիտ:

Աղջիկներդ տնարար են,
Անմահութեան օրօրոց,
Տղաներդ շինարար են,
Դու հանճարեղ քարագործ:

Դու իմ Գիւմրի, Լենինական դու իմ նոր,
Արագածին բազմած արծիւ փառաւոր:
Դու երգարան Հայաստանի,
Երգիչների ակնաղբիւր,
Հերիք է լա քաղաքն Անի,
Ել, մի կեանք էլ նրան տուր:
Արագածդ արքայական
Ոսկէ թագն է քո հողի.
Քո մի քարն էլ Լենինական,
Աշխարհի հետ չեմ փոխի:
Դու իմ Գիւմրի, Լենինական դու իմ նոր,
Արագածին բազմած արծիւ փառաւոր:
Դու իմ անուշ ծննդավայր,
Շիրազամայր իմ Գիւմրի,
Դու մի բուռ ես, բայց մի աշխարհ.
Դու իմ արծիւ, իմ ղումրի:
Շիրազն ասաց` գիշեր ու տիւ
Քեզ եմ երգում, իմ Շիրակ,
Արագածին բազմած արծիւ,
Յաւերժ կ՛ապրես իմ քաղաք:
Դու իմ Գիւմրի, Լենինական դու իմ նոր,
Արագածին բազմած արծիւ փառաւոր:

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՇԻՐԱԶ